Δημοσιεύτηκε: Νοέμβριος 19. 2009 09:28
Μπορούσε να τον συναντήσει κανείς σε κάποιο δρόμο του παλιού Βελιγραδίου να κρατάει τσάντες με ψώνια από το μπακάλικο της γειτονιάς ή απλό επιβάτη στο αστικό λεωφορείο και το τρόλεϊ. Αν δεν τον γνώριζε, θα νόμιζε ότι ήταν ένας γηραιός μοναχός, κουρασμένος από τις νηστείες και τη σκληρή δουλειά σε κάποιο μετόχι μοναστηριού, και ούτε θα του περνούσε από τον νου ότι ήταν ο Πατριάρχης.
Ο επί δεκαεννιά χρόνια ηγέτης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Σερβίας, Πατριάρχης Παύλος, δεν είχε ούτε λιμουζίνα για τις μετακινήσεις του, ούτε οπλισμένους φρουρούς για να τον προστατεύουν από «εχθρούς», ούτε τον ακολουθούσαν τηλεοπτικές κάμερες στις επισκέψεις του σε ιδρύματα αδυνάμων και φτωχογειτονιές προσφύγων.
Με τρένο στο Κόσοβο
Παραμονές του πολέμου στο Κόσοβο κατέβηκε στην Πρίστινα για να εμψυχώσει τους Σέρβους πιστούς που περνούσαν δύσκολες ώρες. Το καθεστώς Μιλόσεβιτς ήθελε πώς και πώς να «πουλήσει» την επίσκεψη του Πατριάρχη για επικοινωνιακούς λόγους, αλλά σκόνταψε στην άρνησή του να μετακινηθεί με ελικόπτερο, όπως του πρότεινε η κυβέρνηση του Βελιγραδίου. Προτίμησε το τρένο της γραμμής και όταν κατέβηκε στο Κόσοβο Πόλιε τον περίμενε μια τεράστια λιμουζίνα, την οποία είχαν μισθώσει οι ζάμπλουτοι τραπεζίτες αδερφοί Κάριτς για να μεταβεί πομπωδώς στην Πρίστινα. Αρνήθηκε ευγενικά, λέγοντας στους υπεύθυνους της υποδοχής πως δεν βολεύεται σε πολυτελή σαλόνια και μπήκε σ ένα παλιό Γκολφ, με το οποίο έφτασε στον προορισμό του.
Για όλα αυτά τον θρηνεί η σερβική ψυχή, από τη Δευτέρα που έφυγε σε ηλικία ενενήντα πέντε ετών. Χιλιάδες απλοί άνθρωποι κάθε ηλικίας συρρέουν από κάθε γωνιά της Σερβίας, τη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, την Κράινα και το Κόσοβο, στον καθεδρικό ναό του Αρχάγγελου Μιχαήλ, όπου η σορός του εκτίθεται σε λαϊκό προσκύνημα, για να αποτίσουν φόρο τιμής στον «ζωντανό άγιο», όπως τον αποκαλούσαν, για τον ασκητικό τρόπο με τον οποίο έζησε και άσκησε τα καθήκοντά του στο ύπατο αξίωμα της σερβικής Εκκλησίας. Πολλοί περισσότεροι αναμένεται να τον συνοδεύσουν αύριο στη Μονή Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, έξω από το Βελιγράδι, όπου θα ενταφιαστεί.
Για τα εκατομμύρια των Σέρβων πιστών, ο εκλιπών Πατριάρχης ήταν ο ταπεινός ηγέτης, ο ασκητής κληρικός, η ενσάρκωση των διδαγμάτων του Ευαγγελίου για τις ανθρώπινες σχέσεις. Ακόμα και εθνικοί και θρησκευτικοί «αντίπαλοι» εξήραν τον χαρακτήρα του και τον λόγο καταλλαγής που εξέπεμψε σε στιγμές δοκιμασίας για τους λαούς της περιοχής.
«Υπήρξε ένας άνδρας που πίστευε με ειλικρίνεια στη δύναμη του θεϊκού καλού, ένας άντρας που συνέβαλε με την ποιμαντορική του φροντίδα σε στιγμές που ήταν επίπονες για πολλούς Σέρβους Ορθοδόξους, που προσπάθησε για την επίτευξη ειρήνης και την εγκαθίδρυση του διαλόγου και του αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ των λαών και των εθνών», έγραψε στο συλλυπητήριο μήνυμά του ο πρόεδρος της Κροατίας Στίπε Μέσιτς.
Καλός και άγιος για τους βαθιά θρησκευόμενους Σέρβους ο εκλιπών Πατριάρχης, όμως δεν είχε πάντοτε τον απόλυτο έλεγχο της σερβικής Εκκλησίας, με αποτέλεσμα τα όσα ο ίδιος πρέσβευε και κήρυσσε από τον άμβωνα, την περίοδο της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, να μη φτάνουν στις εστίες θρησκευτικής και εθνοτικής έντασης, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Κροατία και το Κόσοβο. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι στα προχωρημένα γηρατειά, με επιβαρυμένη υγεία και σχεδόν κλεισμένος στους τέσσερις τοίχους του Πατριαρχείου, διατηρούσε ουσιαστική επαφή με το περιβάλλον. Ισως και να μην έφταναν στ’ αυτιά του οι ευλογίες ιερέων του στα κανόνια του στρατηγού Μλάντιτς που βομβάρδιζαν το Σεράγεβο ή και να μη μάθαινε για τις ωμότητες και το πλιάτσικο, στο όνομα της ορθοδοξίας, των Τίγρεων του Αρκάν στην Κράινα και την ανατολική Βοσνία.
Σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, για την πλούσια σε περιουσία και διαχωρισμένη συνταγματικά από το κράτος σερβική Εκκλησία, ο Πατριάρχης παρέμεινε απλός θεατής, ανήμπορος να διαμορφώσει τις εξελίξεις στα εσωτερικά της και να βάλει τη δική του σφραγίδα στην πολιτική της, στα τραγικά γεγονότα που συντελέστηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας του.
Οι πιθανοί διάδοχοι
Ο Πατριάρχης Παύλος εξελέγη όχι για να διοικήσει και να οδηγήσει στο μέλλον την Εκκλησία -τέτοιες ικανότητες οι πάντες γνώριζαν ότι δεν είχε- αλλά για να κρατηθούν οι δύσκολες ισορροπίες στους κόλπους της. Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ τα τελευταία χρόνια κρατιόταν στη ζωή με τεχνική υποστήριξη και το Πατριαρχείο ήταν και τύποις ακέφαλο, η Σύνοδος δεν προχωρούσε στην αντικατάστασή του.
Με τον θάνατό του ανοίγει και τυπικά η διαδικασία διαδοχής. Οι εκτιμήσεις στο Βελιγράδι συγκλίνουν είτε στο πρόσωπο του μητροπολίτη Μαυροβουνίου, Αμφιλόχιου Ράντοβιτς, που ήταν τοποτηρητής του θρόνου τα τελευταία δύο χρόνια της ασθένειας του Παύλου, είτε στο πρόσωπο του επισκόπου Μπάτσκας, Ειρηναίου Μπούλοβιτς. Αμφότεροι είναι καθηγητές Θεολογίας στο πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου.
Tου Σταυρου Tζιμα ( http://news.kathimerini.gr)
