Δημοσιεύτηκε: Σεπτέμβριος 23. 2009 13:10
Ὁ Προκαθήμενος τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου, Μακαριώτατος ᾿Αρχιεπίσκοπος κ. κ. Χρυσόστομος Β΄, ἅμα τῇ ἐκλογῇ του εἰς τόν Θρόνον τοῦ ᾿Αποστόλου Βαρνάβα προέβει εἰς διοικητικάς μεταρρυθμίσεις τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου.
᾿Επικεντρώνομεν τήν προσοχήν μας εἰς τό ζήτημα τῆς ὑπό τῶν Λατίνων καταργήσεως πολλῶν ᾿Επισκοπῶν τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου κατά τόν 13ον αἰῶνα (1222 μ.Χ.), ἕν γεγονός τό ὁποῖον ἐσυνέχισε νά χαρακτηρίζῃ τήν ζωήν τῆς ᾿Εκκλησίας τοῦ ᾿Αποστόλου Βαρνάβα μέχρι τάς ἡμέρας μας, δηλαδή τό ὀλιγάριθμον τῆς ῾Ιεραρχίας καί τήν ἀδυναμίαν αὐτῆς συγκροτήσεως Συνόδου ὡς προβλέπεται ὑπό τῶν ἱερῶν κανόνων. ῾Η κατάστασις αὕτη εἶχεν ὡς συνεπείας, ἀφ ἑνός μέν τήν ἀδυναμίαν τῆς αὐτοκεφάλου ᾿Εκκλησίας τῆς Κύπρου νά ἀντιμετωπίσῃ σοβαρά κανονικά ζητήματα, ἀφ ἑτέρου δέ τήν ἐπί πανορθοδόξου ἐπιπέδου στήριξιν τοῦ αὐτοκεφάλου αὐτῆς. Τοῦτο εἶχεν ὡς ἀποτέλεσμα τήν συνεχῆ ὑποβάθμισιν τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου εἰς τά Πανορθόδοξα Δίπτυχα, ἐξ αἰτίας τῆς ἀνυψώσεως πολλῶν ᾿Ορθοδόξων ᾿Εκκλησιῶν εἰς τήν Πατριαρχικήν τιμήν.
Αἱ ἱστορικαί συνθῆκαι, τόσον κατά τήν περίοδον τῆς ᾿Οθωμανικῆς ἐπικυριαρχίας ἐπί τῆς Κύπρου, ὅσον καί κατά τήν περίοδον τῆς ᾿Αγγλικῆς ἀποικιοκρατίας δέν ἐπέτρεψαν τήν ἀποκατάστασιν τῶν καταργηθεισῶν ᾿Επισκοπῶν καί Μητροπόλεων. Μόνον ἐπί τῆς ἀρχιεπισκοπείας τοῦ ἀειμνήστου ᾿Αρχιεπισκόπου Μακαρίου τοῦ Γ΄ προσετέθησαν δύο νέαι Μητροπόλεις, ἡ τῆς Λεμεσοῦ καί ἡ τῆς Μόρφου. ῾Η διοικητική ἀναδιάρθρωσις τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου ἦτο πλέον ἐπιβεβλημένη διά τήν ἀποκατάστασιν τῆς κανονικῆς καί ἱστορικῆς δομῆς τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου καί διά τήν εὐχερεστέραν διαποίμανσιν τοῦ ποιμνίου τῆς ῾Αγιωτάτης ᾿Εκκλησίας Κύπρου, ἐντός τῶν συνεχῶς μεταβαλλομένων κοινωνικῶν καί πολιτιστικῶν δεδομένων τῆς συγχρόνου κοινωνίας.
῾Η ᾿Εκκλησία τῆς Κύπρου, ἑδραιωμένη ἐπί τοῦ τάφου τοῦ ἱδρυτοῦ αὐτῆς ᾿Αποστόλου καί γενναίου μάρτυρος Βαρνάβα, πορεύεται διά μέσου τῶν αἰώνων, ἐν μέσἴω διωγμῶν, ἐπιτελοῦσα ἀδιακόπως τό ἁγιαστικόν αὐτῆς ἔργον. Βασιζομένη ἐπί τῆς ἀποστολικότητός της καί ὠργανωμένη ἐνωρίς ὡς μία ἀνεξάρτητος τοπική ᾿Εκκλησία μέ μητρόπολιν τήν Σαλαμῖναν-Κωνσταντίαν μέ ἄλλας δεκατρεῖς ἤ δεκατέσσαρας ἐπισκοπάς (Ταμασοῦ, Λήδρας, Τριμυθοῦντος, Καρπασίας, Χύτρων, Κυρηνείας, Λαμπούσης, Σόλων, Κιτίου, ᾿Αμαθοῦντος, Κουρίου, Νεαπόλεως, Πάφου, ᾿Αρσινόης), κατώρθωσε μόνον αὐτή ἐκ τῶν Μητροπόλεων τῆς ᾿Ανατολῆς νά διασφαλίσῃ τό αὐτοκέφαλόν της, ὅταν, κατά τόν τέταρτον καί πέμπτον αἰῶνα, αἱ ἄλλαι Μητροπόλεις ἐνετάχθησαν εἰς τά ὅρια τῶν πέντε παλαιφάτων Πατριαρχείων, διά τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ διοικητικοῦ συστήματος τῆς πενταρχίας τῶν Πατριαρχῶν.
Τό αὐτοκέφαλον τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου συνίστατο πρῶτον ἀπό τό δικαίωμά της νά ἐκλέγῃ καί νά χειροτονῇ τόν προκαθήμενον αὐτῆς (μητροπολίτην-ἀρχιεπίσκοπον), καθώς καί τούς λοιπούς ἐπισκόπους αὐτῆς, πρᾶξις ἡ ὁποία ἲσχυε πολύ πρίν ἀπό τήν ἐπικύρωσιν τοῦ αὐτοκεφάλου αὐτῆς ἀπό τήν Γ΄ Οἰκουμενικήν Σύνοδον (431). Πέραν τούτου ὅμως, ἡ αὐτοδυναμία καί ἡ πληρότης τῆς ὑπό τόν ἀρχιεπίσκοπον Κύπρου Συνόδου, ἰσχυροποιοῦσαν ἀκόμη περισσότερον τό αὐτοκέφαλον τῆς ᾿Εκκλησίας τοῦ ᾿Αποστόλου Βαρνάβα, τόσον, ὅσον ἀφορᾶ εἰς τήν ἀνεξάρτητον διοικητικήν ὀργάνωσιν καί διάρθρωσιν αὐτῆς, ὅσον καί εἰς τό πνευματικόν καί ποιμαντικόν αὐτῆς ἔργον.
Τήν αὐτοδύναμον ταύτην ὀργάνωσιν τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου καί τῆς ῾Ιερᾶς αὐτῆς Συνόδου συνήντησαν οἱ Λατίνοι κατακτηταί καί προσεπάθησαν νά ἐπέμβουν εἰς τά ἐσωτερικά τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας τῆς Κύπρου. Αἱ πρῶται παρεμβάσεις ἐγένοντο δι ἀποφάσεως τοῦ Πάπα ᾿Ιννοκεντίου Γ΄ (1215-16), ἡ ὁποία ἐτέθη εἰς ἐφαρμογήν τό 1222 διά τῶν συναντήσεων τῶν πολιτικῶν και ἐκκλησιαστικῶν Λατινικῶν ἀρχῶν εἰς τήν Λεμεσόν καί τήν ᾿Αμμόχωστον. ᾿Ακολούθως, διά τῆς γνωστῆς ὡς Bulla Cypria τοῦ Πάπα ᾿Αλεξάνδρου Δ΄ (1260), περιωρίσθησαν ὁριστικῶς καί τελεσιδίκως αἱ δεκατέσσαρες ἐπισκοπαί εἰς μόνον τέσσαρες, ὁ δέ ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου ὑπεβιβάσθη εἰς ἁπλοῦν ἐπίσκοπον Λευκωσίας. Προσέτι, οἱ Λατίνοι ἐπεδίωξαν τήν ὑπαγωγήν τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας Κύπρου εἰς τόν ἐγκατασταθέντα ὑπ αὐτῶν Λατίνον ἀρχιεπίσκοπον.
Παρά τούς διωγμούς καί τήν θρησκευτικήν καταπίεσιν, ἡ ᾿Εκκλησία τῆς Κύπρου ἐξῆλθε μέν πληγωμένη ἀπό τήν περίοδον τῆς Λατινοκρατίας, διεφύλαξεν, ὅμως, ἀλώβητον τήν πίστιν καί τήν παράδοσιν τῆς ᾿Ορθοδοξίας. Μέ τήν κατάληψιν τῆς Κύπρου (1571) ἀπό τούς ᾿Οθωμανούς, ἀπεκατεστάθη μέν τό αὐτοκέφαλον καί ἀνεσυστήθη ἡ ἕδρα τοῦ ἀρχιεπισκόπου, συνεστήθησαν δέ ταυτοχρόνως καί ἄλλαι τρεῖς ἐπισκοπικαί περιφέρειαι, Πάφου, Κιτίου, Κυρηνείας, ἀλλά δέν ἀπεκατεστάθη πλήρως ἡ κανονική δομή καί ὀργάνωσις τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου. Εἰς τήν ἀρχιεπισκοπικήν περιφέρειαν, ἐκτός τῆς ἐπισκοπῆς Λήδρας-Λευκωσίας ὑπήχθησαν καί αἱ ἀρχαῖαι ἐπισκοπαί Σαλαμῖνος-Κωνσταντίας (᾿Αμμοχώστου), Ταμασοῦ, Καρπασίας, Τριμυθοῦντος καί Χύτρων• εἰς τήν μητροπολιτικήν περιφέρειαν Πάφου συμπεριελήφθησαν αἱ ἐπισκοπαί Πάφου καί ᾿Αρσινόης, ἡ Μητρόπολις Κιτίου συνίστατο ἐκ τῶν ἐπισκοπῶν Κιτίου, ᾿Αμαθοῦντος, Νεαπόλεως (Λεμεσοῦ) καί Κουρίου καί τέλος ἡ Μητρόπολις Κυρηνείας, ἀπό τήν Κυρηνείας, Λαμπούσης καί Σόλων.
῾Η ᾿Εκκλησία Κύπρου κατά τήν περίοδον τῆς Τουρκοκρατίας (1571-1878), ἐν συνεχείᾳ δέ τῆς ᾿Αγγλοκρατίας (1878-1959), συνέχισε νά εἶναι αὐτοδιοίκητος, διαδραματίζουσα, ως «᾿Εθναρχοῦσα ᾿Εκκλησία», πρωτεύοντα ρόλον εἰς τήν ἱστορικήν πορείαν τοῦ Κυπριακοῦ ῾Ελληνισμοῦ. ᾿Εκτός τῶν γνωστῶν προβλημάτων, τά ὁποῖα ἀντιμετώπισεν ἡ ᾿Εκκλησία Κύπρου, ἐν σχέσει μέ τάς παρεμβάσεις τῶν κατακτητῶν, αἱ μεγαλύτεραι κρίσεις προέκυψαν ἀναμφιβόλως ἐξ αἰτίας τοῦ ὀλιγαρίθμου τῶν ἐπισκόπων, ὥστε, διά κανονικούς λόγους (πλήρης σύνοδος θεωρεῖται ἡ ἀποτελουμένη ἐκ δεκατριῶν καί πλέον ἐπισκόπων) νά μήν δύναται ἀφ ἑαυτῆς νά ἐπιληφθῇ σοβαρῶν ἐκκλησιαστικῶν ζητημάτων. ῞Ενεκα τούτου, καθίστατο πάντοτε ἀναγκαία ἡ πρόσκλησις ὁμόρων ἀδελφῶν ᾿Εκκλησίων, ἰδιαιτέρως δέ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀλλά καί τῶν ἄλλων Πρεσβυγενῶν Πατριαρχείων διά τήν λύσιν προκυπτώντων σοβαρῶν ζητημάτων εἰς τούς κόλπους τῆς ᾿Εκκλησίας.
᾿Ενδεικτικά παραδείγματα τῆς καταστάσεως αὐτῆς κατά τόν 20ον αιώνα εἶναι: τό ᾿Αρχιεπισκοπικόν Ζήτημα (1900-1910)• ἡ περίοδος τῆς Τοποτηρητείας τοῦ Μητροπολίτου Πάφου Λεοντίου, καθότι μετά τόν θάνατον τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Κυρίλλου Γ΄ δέν κατέστη δυνατή ἡ ἐκλογή νέου ᾿Αρχιεπισκόπου μέχρι τῆς συμπληρώσεως τῆς Συνόδου τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς Κύπρου ἀπό ἱεράρχες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου• ἡ σύγκλησις τῆς Μείζονος Συνόδου 1973 διά τήν ἐξέτασιν τῆς ὑποθέσεως παρασυναγωγῆς τῶν τριῶν Μητροπολιτῶν ἐναντίον τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄• κατά δέ τό πλέον πρόσφατον παρελθόν, ἡ ὑπό τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου σύγκλησις τῆς διηυρυμένης Συνόδου εἰς Σαμπεζύ τῆς Γενεύης (17 Μαΐου 2006), ἡ ὁποία ἐγένετο, ἔπειτα ἀπό πρόσκλησιν τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου, καί ἀπεφάσισε τήν κένωσιν τοῦ ᾿Αρχιεπισκοπικοῦ Θρόνου λόγἴω τοῦ ἀπό τοῦ ἔτους 2002 σοβαροῦ κλονισμοῦ τῆς ὑγείας τοῦ Μακαριωτάτου ᾿Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α΄.
῞Εν πρῶτον βῆμα διά τήν ἀποκατάστασιν τῆς σοβαρᾶς αὐτῆς ἐλλείψεως ἐγένετο κατά το ἔτος 1973 ἐπί ᾿Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ διά τῆς συστάσεως τῶν Μητροπόλεων Λεμεσοῦ καί Μόρφου, αἱ ὁποῖαι προῆλθον ἐκ τῶν ὁρίων τῶν Μητροπόλεων Κιτίου καί Κυρηνείας ἀντιστοίχως. Παραλλήλως παρήχετο ἡ δυνατότης ἐκλογῆς χωρεπισκόπων ὡς βοηθῶν ἐπισκόπων τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου ἤ τῶν Μητροπολιτῶν. ῾Η ἀπόφασις αὕτη ἦτο ὑψίστης σημασίας διά τήν ἀποτελεσματικωτέραν ἄσκησιν τοῦ ποιμαντικοῦ ἔργου τῆς ᾿Εκκλησίας, δεδομένου ὅτι ἐκ δύο γεωγραφικῶς μεγάλων Μητροπόλεων προέκυψαν τέσσαρες μικρότεραι. ῞Ομως, καί πάλιν τό πρόβλημα τῆς αὐτοδυναμίας τῆς Συνόδου τῆς Κυπριακῆς ᾿Εκκλησίας παρέμενεν ὑπαρκτόν, διότι τά μέλη τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου ἐπί Μακαρίου Γ΄ δέν ὑπερέβησαν τά ἑπτά, ἐπί δέ τῆς ἀρχιεπισκοπείας Χρυσοστόμου τοῦ Α΄ τά δέκα.
῾Ο ἰσχύων Καταστατικός Χάρτης τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου, ὁ ὁποῖος συνετάχθη καί ἐνεκρίθη το ἔτος 1979 ἐπί ἀρχιεπισκοπείας Χρυσοστόμου Α΄, προνοεῖ, πέραν τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου καί τῶν πέντε Μητροπολιτῶν (Πάφου, Κιτίου, Κυρηνείας, Λεμεσοῦ καί Μόρφου) τήν ἐκλογήν δύο Χωρεπισκόπων διά τήν ᾿Αρχιεπισκοπικήν περιφέρειαν καί ἑνός δι ἑκάστην Μητρόπολιν. ῞Ομως, αὐτό δέν ἐφηρμόσθη ποτέ εἰς τήν πρᾶξιν και, οὕτως, ἡ ῾Ιερά Σύνοδος δέν ἠδυνήθη καί πάλιν νά καταστῇ πλήρης. ᾿Επίσης οἱ Χωρεπίσκοποι, οἱ ὁποῖοι φέρουν τόν τίτλον μιᾶς πάλαι ποτέ διαλαμψάσης ἐπισκοπῆς, δέν νοοῦνται ὡς ἐπαρχιοῦχοι ἐπίσκοποι, ἀλλ ὡς βοηθοί ἐπίσκοποι τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου ἤ τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου.
῾Η ἱστορική ἐμπειρία τῶν εἲκοσι αἰώνων, ὅπως ἀκροθιγῶς καί πολύ συνοπτικῶς ἐξετέθη ἀνωτέρω, ἀλλά καί ἡ πρόσφατος ἐμπειρία, καταδεικνύουν τήν ἀναγκαιότητα διά τήν διοικητικήν καί ποιμαντικήν ἀναδιάρθρωσιν τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου. Διαπιστῶν τήν ἱστορικήν ταύτην ἀναγκαιότητα καί τάς ἀπαιτήσεις τῶν καιρῶν, ὁ Μακαριώτατος ᾿Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄, ἀμέσως μετά τήν ἐκλογήν αὐτοῦ, ὑπέβαλεν ἐνώπιον τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου πρότασιν διά τήν διεύρυνσιν αὐτῆς διά τῆς συστάσεως νέων Μητροπόλεων καί Χωρεπισκοπῶν. Κατά τό πλεῖστον ἀποτελεῖ ἀνασύστασιν ἀρχαίων ἐπισκοπῶν, αἱ ὁποῖαι κατηργήθησαν τό 1222 καί διά τῆς Bulla Cypria τοῦ 1260. ῾Η ἱστορική αὕτη ἀπόφασις τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου καλύπτει οὕτως ἕν κενόν, τοῦ ὁποίου ἡ ἀναπλήρωσις δέν κατέστη δυνατή δι ὀκτακόσια σχεδόν ἕτη. Τό σκεπτικόν τῆς προτάσεως τοῦ Μακαριωτάτου ἀποσκοπεῖ εἰς τήν ἐπίτευξιν τριῶν οὐσιαστικῶν στόχων: α) ἡ ῾Ιερά Σύνοδος, διά τῆς ἐκλογῆς νέων μητροπολιτῶν καί ἐπισκόπων, νά καταστῇ πλήρης ἀπό κανονικῆς πλευρᾶς, ὥστε ἡ ᾿Εκκλησία Κύπρου νά εἶναι πραγματικῶς αὐτοδύναμος καί αὐτοδιοικουμένη, β) ἡ σύστασις ἤ ἀνασύστασις νέων Μητροπόλεων καί Χωρεπισκοπῶν νά ἀποβῇ εἰς ὄφελος τοῦ ποιμαντικοῦ καί πνευματικοῦ ἔργου τῆς ᾿Εκκλησίας. ῾Η διαίρεσις π.χ. τῆς ἀρχιεπισκοπικῆς περιφερείας εἰς μικροτέρας ἐπαρχίας διευκολύνει τήν ἄσκησιν μιᾶς πλέον ὠργανωμένης καί ἐξειδικευμένης διοικήσεως, ἐνῶ ὁ ἐπίσκοπος εὑρίσκεται ἐγγύτερον πρός τόν κλῆρον καί τόν λαόν, γ) οἱ Χωρεπίσκοποι νά μή ἐπέχουν θέσιν βοηθοῦ ἐπισκόπου, ἀλλά νά εἶναι ἐπαρχιοῦχοι, δηλαδή, ἐπίσκοποι ὑπαγόμενοι εἰς τόν ᾿Αρχιεπίσκοπον ἤ τόν Μητροπολίτην των, ὅπως ὁ Μακαριώτατος ἐφήρμοσε τοῦτο εἰς τήν πρᾶξιν ἀπό τό ἔτος 1996 ὅταν, προτάσει του, ὡς Μητροπολίτου τότε Πάφου, ἀνεσυστήθη ἡ Χωρεπισκοπή ᾿Αρσινόης.
Αἱ συσταθεῖσαι Μητροπόλεις, κατόπιν τῆς ἀποφάσεως τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου, εἶναι: α) ἡ ῾Ιερά Μητρόπολις Κωνσταντίας-᾿Αμμοχώστου μέ ἕδραν τήν ᾿Αμμόχωστον (προσωρινῶς εἰς Παραλίμνιον, ἕνεκα τῆς κατοχῆς τῆς πόλεως ᾿Αμμοχώστου ὑπό τῶν Τουρκικῶν στρατευμάτων), β) ἡ ῾Ιερά Μητρόπολις Κύκκου καί Τηλλυρίας μέ ἕδραν τήν ῾Ιεράν Μονήν Κύκκου, γ) ἡ ῾Ιερά Μητρόπολις Ταμασοῦ καί ᾿Ορεινῆς μέ ἕδραν τό ᾿Επισκοπειόν καί δ) ἡ ῾Ιερά Μητρόπολις Τριμυθοῦντος μέ ἕδραν τήν Τριμυθοῦνταν (προσωρινῶς εἰς τό ᾿Ιδάλιον). Αἱ Μητροπόλεις Κωνσταντίας - ᾿Αμμοχώστου καί Ταμασοῦ καί ᾿Ορεινῆς ἀπεσπάσθησαν ἀπό τήν ῾Ιεράν ᾿Αρχιεπισκοπήν, ἡ Μητρόπολις Κύκκου καί Τηλλυρίας ἀπό τήν Μητρόπολιν Μόρφου καί ἡ Μητρόπολις Τριμυθοῦντος ἀπό τήν ῾Ιεράν ᾿Αρχιεπισκοπήν καί τήν Μητρόπολιν Κιτίου. ᾿Επίσης ἱδρύθησαν τρεῖς Χωρεπισκοπαί, ἡ Καρπασίας (῾Ιερᾶς ᾿Αρχιεπισκοπῆς), ἡ ᾿Αρσινόης (῾Ιερᾶς Μητροπόλεως Πάφου) καί ἡ ᾿Αμαθοῦντος (῾Ιερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ). ᾿Απεφασίσθη ἐπίσης ἡ προαγωγή εἰς ἐπίσκοπον τῶν ῾Ηγουμένων τῶν Σταυροπηγιακῶν Μονῶν Μαχαιρᾶ καί ῾Αγίου Νεοφύτου μέ τόν τίτλον Λήδρας καί Χύτρων ἀντιστοίχως.
῾Η ἀνωτέρω ἀναδιάρθωσις τῆς διοικητικῆς δομῆς τῆς ᾿Εκκλησίας Κύπρου ἐγένετο εὐμενῶς καί μετ ἐνθουσιασμοῦ ἀποδεκτή ὑπό τοῦ κλήρου καί τοῦ πιστοῦ λαοῦ. ῾Η εἰκών τῆς ᾿Εκκλησίας τοῦ ᾿Αποστόλου Βαρνάβα ἀναβαθμίζεται εἰς τήν Πανορθόδοξον συνείδησιν, δύναται δέ πλέον νά ἐπιτελῇ τό ποιμαντικόν, τό κοινωνικόν καί ἐθνικόν αὐτῆς ἔργον κατά τάς προσδοκίας τοῦ Κυπριακοῦ λαοῦ καί τάς ἀπαιτήσεις τῆς συγχρόνου ἐποχῆς.
της Α.Π. του Μητροπολίτη Κωνσταντίας - Ἀμμοχώστου κ. Βασιλείου
©ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ - ΔΙΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΚΑΘΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ
