Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Εθελοντών Αγωνιστών, την Κυριακή 10 Μαΐου, οργάνωσε Εθνικό Μνημόσυνο Πεσόντων Εθελοντών Αγωνιστών 1963-64 στον Ιερό Ναό Αγίου Κασσιανού. Του Μνημοσύνου προέστη η Α.Μ. ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ.κ. Χρυσόστομος, ο οποίος ακολούθως τέλεσε τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου Πεσόντων. Στα αποκαλυπτήρια ο Μακαριώτατος εκφώνησε την παρακάτω ομιλία:
Εκφράζουμε την ιδιαίτερη ευχαρίστησή μας, γιατί μια σκέψη και μια ευγενής επιθυμία, όπως μας τη μετέφεραν πριν από ένα περίπου χρόνο, τον Ιούνιο του 2008, ο στρατηγός Χαράλαμπος Λόττας και άξιοι συνεργάτες του, για την ανέγερση δηλαδή ενός σεμνού μνημείου στο χώρο αυτό προς τιμή και αιωνία μνήμη των πεσόντων εθελοντών αγωνιστών 1963 – 64, γίνονται σήμερα απτή πραγματικότητα.
Επ’ ευκαιρία, συγχαίρουμε θερμά τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Εθελοντών Αγωνιστών 1963 – 64, για την ωραία αυτήν πρωτοβουλία του να προχωρήσει στην ανέγερση του μνημείου. Προς τον Σύνδεσμο αξίζει, αναμφίβολα, κάθε βοήθεια και συμπαράσταση προς συνέχιση του έργου που επιτελεί.
Θερμά, επίσης, συγχαίρουμε το Ίδρυμα «Πολύκαρπος Γιωρκάτζης», το οποίο, διά του Προέδρου του κ. Κωνσταντίνου Γιωρκάντζη, κάλυψε τη σχετική δαπάνη. Συγχαίρουμε, ακόμη, και τον αρχιτέκτονα του έργου κ. Νίκο Μελετίου, αλλά και όλους γενικά τους συντελεστές του μνημείου.
Με βαθιά συγκίνηση τελέσαμε προηγουμένως το μνημόσυνο των αθάνατων εθελοντών αγωνιστών μας των ετών 1963 – 64 και τώρα τελούμε τα αποκαλυπτήρια του μνημείου, που στήθηκε στον ιερό αυτό χώρο, για να υπενθυμίζει σ’ όλους τη θυσία τους προς διαφύλαξη της ελευθερίας της πατρίδας μας από την τουρκανταρσία, αλλά και για να διαιωνίζει, έτσι, αθάνατη τη μνήμη τους. Οι τιμώμενοι ήρωές μας πρόθυμα και εθελοντικά αγωνίστηκαν ανιδιοτελώς κατά τις δύσκολες εκείνες μέρες, στις οποίες απειλείτο με διάλυση η Κυπριακή Δημοκρατία, και έχυσαν το αίμα τους ως ιερά σπονδή στο βωμό της Κυπριακής Ελευθερίας, διαφυλάσσοντας την κρατική μας υπόσταση. Εκείνοι οι λαμπροί αγώνες τους υπέρ της πατρίδας μας διδάσκουν, ιδιαίτερα σήμερα, και φρονηματίζουν όλους μας -Ηγεσία και λαό- στον αντικατοχικό μας αγώνα που διεξάγουμε. Και τούτο, γιατί οι τιμώμενοι αθάνατοι ήρωές μας των ετών 1963 – 64 κατά τις κρίσιμες εκείνες ώρες και μέρες της τουρκανταρσίας εθελοντικά πήραν τη μεγάλη απόφαση και πολέμησαν με αυτοθυσία για τη σωτηρία της Κύπρου μας. Με το μέτωπο ψηλά και με την ψυχή όρθια επιτέλεσαν εκείνο που τους υπαγόρευε το ηθικό χρέος και το εθνικό καθήκον. Για τους αθάνατους ήρωές μας, που τιμούμε σήμερα, η ζωή τότε και μόνο τότε έχει νόημα και αξία, όταν λειτουργεί μέσα σε συνθήκες ελευθερίας και δικαιοσύνης. Και γι’ αυτά τα μεγάλα ιδεώδη της ελευθερίας και της δικαιοσύνης έχυσαν και το ίδιό τους το αίμα. Με το μεγαλείο της θυσίας τους ταύτισαν τους εαυτούς τους με την ανδρεία, τη γενναιότητα και την ελευθερία. Υποκλινόμαστε με ευγνωμοσύνη μπροστά στη θυσία τους και ραίνουμε το μνημείο τούτο, που η αγάπη του λαού μας ανήγειρε προς τιμή τους, με τα μυρίπνοα άνθη της αγάπης μας. Χάρη στους δικούς τους αγώνες ενάντια στην τουρκανταρσία διασώθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία και η πατρίδα μας έμεινε ελεύθερη.
Αναμφίβολα το χρέος μας προς τους αθάνατους αυτούς νεκρούς μας δεν εξοφλείται, όπως λέγει και ο Περικλής στον Επιτάφιό του, με λόγους, αλλά με έργα που είναι αντάξια της θυσίας τους και με πράξεις που ταιριάζουν στην αρετή τους. Να μη λιποψυχήσουμε, δηλαδή, μπροστά στις δυσκολίες, αλλά να συνεχίσουμε με συνέπεια τον αντικατοχικό μας αγώνα μέχρι την άγια μέρα της απελευθέρωσης της τουρκοκατεχόμενης σήμερα γης μας και της επιστροφής των προσφύγων μας στις πατρογονικές τους εστίες. Αυτό θα αποτελέσει και το καλύτερο μνημόσυνο για τις ψυχές τους, αλλά και τη μέγιστη τιμή για τη θυσία τους.
Με αυτές τις σκέψεις και με την υπόσχεση προς τους τιμώμενους πεσόντες εθελοντές αγωνιστές του 1963 – 64 ότι δεν θα υποστείλουμε τη σημαία του χρέους και του καθήκοντος, αλλά, με καθοδηγό τη δική τους θυσία, θα συνεχίσουμε ασυμβίβαστοι τον αγώνα μέχρι τη δικαίωση, τελούμε τα αποκαλυπτήρια του μνημείου τους.
Ευχόμαστε, η μνήμη τους, να είναι αιώνια!
Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου,
10 Μαΐου 2009.