Δημοσιεύτηκε: Δεκέμβριος 14. 2015 11:24
Διαβάστε το περιοδικό
«ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙΟΝ»
Τεύχος 6ο
Από τον Οκτώβρη του 2010 λειτουργεί στην Ιερά Μονή Χρυσορρογιατίσσης Κέντρο Εικονολογίας. Το Κέντρο φιλοδοξεί να μετατραπεί σε διεθνές Κέντρο μελέτης της εικόνας, μέσω συνεδρίων, εκδόσεων, αρθρογραφίας, φιλοξενίας επιστημόνων για μελέτη κ.α.
Το Εικονοστάσιον είναι το επίσημο όργανο του Κέντρου Εικονολογίας. Πρόκειται για περιοδική έκδοση που κυκλοφορεί ανά εξάμηνο.
Σε αυτό δημοσιεύονται άρθρα και δοκίμια που σχετίζονται με τη θεολογία, ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, κοσμολογία, ιστορία, τέχνη και εν γένει την ερμηνεία της εικόνας.
**********************************************
ΤΟ ΕΚΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ‘ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙΟΝ’
Κυκλοφόρησε σε καλαίσθητη έκδοση, πολυσέλιδο (σελίδες 139) και με έγχρωμες εικόνες το έκτο τεύχος του περιοδικού ‘Εικονοστάσιον’, που εκδίδει το Κέντρο Εικονολογίας της Μονής Χρυσορρογιατίσσης. Το ‘Eικονοστάσιον’ πρωτοτυπεί διότι φιλοξενεί στις σελίδες του επιλεγμένα κείμενα συνεργατών του θεολογικού, φιλολογικού, καλλιτεχνικού περιεχομένου και πάσης φύσεως προβληματισμού για τις εικόνες και τον εν γένει τρόπο απεικόνισης της πραγματικότητας. Το νέο τεύχος του περιοδικού είναι αφιερωμένο στην πτηνοπανίδα και τα φυτά της Κύπρου, όπως αυτά εμφανίζονται στη φύση και εικονίζονται στην τέχνη. Περιέχει τις ομιλίες που εκφωνήθηκαν στην Χρυσορρογιάτισσα στις 4 Οκτωβρίου 2014 σε εκδήλωση που διοργάνωσαν το Κέντρο Εικονολογίας, ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου και ο Φιλοδασικός Σύνδεσμος Κύπρου με χορηγό το Ίδρυμα Αναστάσιος Γ. Λεβέντης (Απόστολος Βαρνάβας, Σεπτ.-Οκτ. 2014, 560-6). Στην ίδια εκδήλωση το Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας σε συνεργασία με τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο ανήρτησε σε διαβατικό της μονής σειρά ωραίων φωτογραφιών με πουλιά που διαβιούν στις δασώδεις περιοχές της Κύπρου, π.χ. στην Χρυσορρογιάτισσα.
Του τεύχους προτάσσονται εκτενείς χαιρετισμοί του χωροεπισκόπου Αρσινόης κ. Νεκταρίου, του επισκόπου Χύτρων και ηγουμένου της Μονής Αγίου Νεοφύτου κ. Λεοντίου, του ηγουμένου της Χρυσορρογιάτισσας π. Διονυσίου, του Μελή Χαραλαμπίδη από μέρους του Πτηνολογικού Συνδέσμου, του Τάκη Τσιντίδη από μέρους του Φιλοδασικού Συνδέσμου, που ορίζουν το θέμα με βαθειά γνώση των πραγμάτων, ευαισθησία και συχνά αναφορές σε εκκλησιαστικά κείμενα. Σε όλους τους χαιρετισμούς κοινή είναι η ενθουσιώδης προσήλωσις στην πλούσια βιοποικιλότητα και την πτηνοπανίδα της Κύπρου, υφέρπει όμως αδιόρατη μεν αλλά σαφής ανησυχία για το φυσικό περιβάλλον καθώς αυτό δεν τυγχάνει της πρέπουσας αναγνώρισης από μέρους της Παιδείας και αναγκαίας προστασίας από μέρους της Πολιτείας.
Την έλλειψη αυτή επισημαίνουν τα κείμενα που ακολουθούν και τα οποία είναι καίριες συμβολές στα θέματα που αναπτύσσουν. Η Δήμητρα Παπανικόλα-Μπακιρτζή αναφέρεται στην πρωτοποριακή έκθεση ‘Από τον κόσμο των πουλιών της Κύπρου’ που παρουσιάσθηκε σε συνεργασία με τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο τον Οκτώβριο 2013 στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας. Στη συνέχεια με τη συνεργασία του Τμήματος Αρχαιοτήτων μεταφέρθηκε τον Απρίλιο 2014 στο Κέντρο Επισκεπτών της Κάτω Πάφου, όπου και παραμένει ανοιχτή έως σήμερα γνωρίζοντας μία άνευ προηγουμένου επιτυχία. Η πρωτοτυπία της έκθεσης είναι ότι παρουσιάζει σχολιασμένες φωτογραφίες πουλιών και αρχαιολογικά αντικείμενα από την Πάφο, που απεικονίζουν πουλιά, ώστε τα μεν συμπληρώνουν τα δε από διαφορετικές γωνίες προσέγγισεις και ερμηνείας. Η έκθεση υποδέχεται τους επισκέπτες στον αρχαιολογικό χώρο της Κάτω Πάφου που είναι ταυτόχρονα χαρακτηρισμένος ως ζώνη ειδικής προστασίας Natura 2000, προσφέροντάς τους μία ευχάριστη και εποικοδομητική συνομιλία.
Το άρθρο του Βάσου Καραγιώργη ‘Πουλιά και δένδρα στην αρχαία Κυπριακή κεραμική και αγγειογραφία’, που ήταν ο κύριος ομιλητής στην εκδήλωση, είναι εμβριθές, πρωτότυπο και αναλυτική εις βάθος επιστημονική διερεύνηση της απεικόνισης της φύσης, πουλιών, δένδρων και φυτών στην κυπριακή αγγεογραφία από τον 14ο έως τον 5ο αι. π.Χ. Με πλούσια εικονογράφιση, πολλές αναφορές σε αρχαιολογικά ευρήματα και εκθέματα μουσείων, συχνές αναγωγές σε αρχαίες γραπτές πηγές και με ενδιαφέρον πάντοτε προς τον άνθρωπο, ο Β. Καραγιώργης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Κύπριος υπήρξε ανέκαθεν στενά συνδεδεμένος με το φυσικό περιβάλλον. Ο Κύπριος καλλιτέχνης εμπνεύστηκε από τον κόσμο των πουλιών, των ζώων, των δένδρων και απέδωσε τη σχέση αυτή με αφοπλιστική ειλικρίνεια, ποικίλη αφηγηματικότητα σε σκηνές καθημερινού βίου και χιούμορ πολλές φορές.
Το κείμενο της Ζακλίν Καραγιώργη είναι ένα κομψό κείμενο, όπως ταιριάζει στο θέμα του ‘Η κυρά με το περιστέρι’ . Παρακολουθεί τήν πορεία χειροποίητων πηλίνων ειδωλίων αρχαϊκής περιόδου από το Άρσος στη Λάπηθο και στην Άχνα, που απεικονίζουν γυναικεία μορφή, ταυτόχρονα θεά της γονιμότητας, ιέρεια και προσκυνήτρια, γυμνή αρχικά, στολισμένη με εντυπωσιακά κοσμήματα, αποτρεπτικά του θανάτου, που κρατά στο χέρι ένα πουλί αφιερωμένο στην Αφροδίτη, το περιστέρι. Δημοφιλείς λαϊκές προσφορές τα ειδώλια αυτά σχετίζονται με τη λατρεία του περιστεριού και της Γολγίας στην περιοχή Ιδαλίου-Άρσους, το οποίο στους κατοπινούς αιώνες συμβόλιζε το Άγιο Πνεύμα, την αγνότητα, την χριστιανική αγάπη αλλά και τον ανθρώπινο έρωτα στους νεωτέρους χρόνους.
Το άρθρο του Χ. Μπακιρτζή ‘Εικόνες από τον κόσμο των πουλιών της Κύπρου’ επικεντρώνεται, με αφορμή την έκθεση στην Κάτω Πάφο, στον τρόπο απεικόνισης πουλιών σε ψηφιδωτά δάπεδα ρωμαϊκών και παλαιοχριστιανικών χρόνων, και σε μεσαιωνικά κεραμικά από την Πάφο, και προτείνει έναν νέο τρόπο ανάγνωσής των ως ευρισκομένων πολύ κοντά στη φυσική αλήθεια και εμπλουτισμένων μάλιστα με ανθρώπινα συναισθήματα παρ’ όλες τις περί του αντιθέτου κρατούσες απόψεις.
Το αφιέρωμα κλείνει με το άρθρο του Σάββα Ιεζεκιήλ ‘Η πτηνοπανίδα της Κύπρου’, όπου με σαφήνεια και ωραίες φωτογραφίες πουλιών της Κύπρου παρουσιάζεται το μεγάλο και ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα της βιοποικιλότητας και του ενδημισμού της πτηνοπανίδας στην Κύπρο ως και η ισχύουσα για την προστασία τους νομοθεσία.
Το τεύχος του ‘Εικονοστασίου’ περιλαμβάνει επίσης ποικίλη ύλη με το άρθρο των Ανδρέα Φούλια και Χριστόδουλου Χατζηχριστοδούλου ‘Στα ίχνη των λατρευτικών κειμηλίων των μονών Αποστόλου Ανδρέα Καρπασίας και Αγίου Σπυρίδωνα Τρεμετουσιάς’, όπου εντοπίζονται εικόνες και κειμήλια δύο σημαντικών μονών, τα οποία είχαν εξαφανισθεί κατά την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974. Η δημοσιοποίησή τους, η περιγραφή τους, η χρονολόγηση και η τεκμηρίωση συνιστούν την καλλίτερη και αποτελεσματικότερη διαχρονικά προστασία τους.
Στο ίδιο τεύχος παρουσιάζεται η έκθεση ‘Τα τραγικά γεγονότα του 1974 μέσα από τα μάτια των παιδιών: Οι εμπειρίες του πολέμου, όπλο για την ειρήνη’ στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας με τη συνεργασία της Διεύθυνσης Δημοτικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (10.6 – 2.11.2014). Στην έκθεση παρουσιάστηκαν έργα μαθητών Δημοτικών Σχολείων της περιόδου 1974-1980 από το Αρχείο Παιδικής Τέχνης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, επιστολές εγκλωβισμένων μαθητών μέσω του Ερυθρού Σταυρού, ημερολόγια μαθητών, σχολικά περιοδικά της εποχής εκείνης και καθηλωτική ταινία μικρού μήκους ‘Κύπρος 1974 με τα μάτια των παιδιών’, παραγωγής ΡΙΚ. Μετά 40 χρόνια η ταινία διατηρεί ανέπαφη την ειλικρίνεια και τη συγκίνησή της πέραν της κοινωνικής και πολιτικής κριτικής. Έχει μέγεθος, έχει διάσταση, είναι ειλικρινής, πειστική.
«Στα έργα των παιδιών της Κύπρου με θέμα την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974 και τα αποτελέσματά της, δεν βλέπεις φόβο, δεν βλέπεις απόγνωση αλλά στα παιδικά μάτια, όταν το παιχνίδι σταματά, βωβή απορία σε αναπάντητα ερωτήματα που ξαφνικά προέκυψαν. Σε αντίθεση με τα ρεπορτάζ της τηλεόρασης και τις πολεμικές ανταποκρίσεις που περιφέρουν τον εξευτελισμό του ανθρώπου, οι ζωγραφιές των μικρών μαθητών της Κύπρου, που έζησαν τα τραγικά γεγονότα του 1974, ξεπερνούν τον φόβο θωρακισμένα από τη γονεϊκή φροντίδα και τη μέριμνα των δασκάλων τους καθώς αναγκαστικά στρέφονται προς το αδυσώπητο μέλλον της ζωής, η οποία τελικά, παρά τα όσα, με τη χαρά βιώνεται και με την αγάπη δικαιώνεται».
Το τεύχος κλείνει με την παρουσίαση εγκατάστασης τεχνητού φωτισμού στο παλαιό οινοποιείο ‘Ρογιά’ της Μονής Χρυσορρογιατίσσης, ο οποίος μετέτρεψε έναν κλειστό προβιομηχανικό χώρο σε επισκέψιμο ατμοσφαιρικό, ο οποίος μπορεί να φιλοξενήσει και περιοδικές εκθέσεις.
Το περιοδικό διατίθεται στη Μονή Χρυσορρογιατίσσης, στο Ίδρυμα Αναστάσιος Γ. Λεβέντης και στα κεντρικά βιβλιοπωλεία έναντι 10 ευρώ. Έχει αναρτηθεί επίσης, όπως και τα προηγούμενα τεύχη του, στην ιστοσελίδα της Μητροπόλεως Πάφου.
Χ. Μπακιρτζής
