Δημοσιεύτηκε: Ιανουάριος 30. 2015 13:51
Ο Μ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΑΦΙΟΥΣ ΤΟΥ 2015
Ομιλία στη Γιορτή των Γραμμάτων στην Πάφο, 29/01/2015.
Του Μητροπολίτη Πάφου Γεωργίου.
Όταν, μετά τον 11ο αιώνα, που καθιερώθηκε η κοινή εορτή των τριών μεγάλων διδασκάλων της Εκκλησίας και Ιεραρχών, του Μ.Βασιλείου, του Γρηγορίου του Θεολόγου και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, αλλά ιδίως μετά το 1843, που αναγνωρίστηκαν ως προστάτες των Ελληνικών μας Γραμμάτων, δόθηκε το έναυσμα για μιαν ενδελεχή μελέτη του έργου τους, διαπιστώθηκε η ευρύτητα των οριζόντων τους και το βάθος της σκέψης τους. Κορυφές πανύψηλες της ανθρώπινης διανόησης, εφάμιλλοι των οποίων δύσκολα μπορούν να βρεθούν σε οποιαδήποτε εποχή, κάτοχοι της μέχρι τότε γνώσης σε όλους τους τομείς, ασχολήθηκαν με κάθε πτυχή της ζωής και έδωσαν απαντήσεις σ’όλα τα ανθρώπινα προβλήματα. Και σήμερα, ακόμα, δεκαέξι και πλέον αιώνες μετά, διαπιστώνουμε τόσο την πληρότητα της σκέψης τους, όσο και την επικαιρότητά της. Με κάποιες προϋποθέσεις, λόγω της μεγάλης χρονικής απόστασης που μας χωρίζει από την εποχή τους, προστρέχουμε και τώρα στη σκέψη τους και στις λύσεις που έδωσαν σε διάφορα προβλήματα για αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων.
Παρόλο που τα τελευταία χρόνια επιχειρήθηκαν πολλές και εκθεμελιωτικές αλλαγές στην Παιδεία μας, αλλαγές που στόχευαν στον ελληνικό και χριστιανικό χαρακτήρα της, εν τούτοις μέχρι σήμερα δεν επιχειρήθηκε η αποκαθήλωση των Τριών Ιεραρχών από το βάθρο τους ως προστατών της Παιδείας μας.
Θεωρούνται από όλους, και δικαίως, ως προστάτες της Ελληνικής μας Παιδείας, όχι απλώς της Εκπαίδευσης. Ο όρος «εκπαίδευση» αναφέρεται μόνο σ’ένα μέρος της παιδείας, σ’εκείνο που προσφέρεται, για ένα περιορισμένο διάστημα χρόνου, στο σχολείο ή στο εργαστήριο. Βασική επιδίωξη της εκπαίδευσης είναι να προσφέρει συγκεκριμένες γνώσεις και δεξιότητες για την επαγγελματική και την κοινωνική, γενικότερα, αποκατάσταση των νέων μελών μιας κοινωνίας.
Ο όρος «παιδεία», όμως, αναφέρεται σε μιαν πολύ πιο πλατιά έννοια, που περιλαμβάνει τόσο τον πολιτισμό μιας κοινωνίας, όσο και όλες τις ανθρώπινες σχέσεις, που επηρεάζουν έναν άτομο από τη γέννηση μέχρι τον θάνατό του. Όλα τα μέλη μιας κοινωνίας είναι φορείς της παιδείας. Την ασκούν με τον τρόπο που ζουν και συμπεριφέρονται. Γι’αυτό και μιλούμε για παιδεία έστω κι αν δεν υπάρχουν σχολεία.
Όταν, λοιπόν, μου προτάθηκε, από τους εκπροσώπους των εκπαιδευτικών οργανώσεων της πόλης μας, να είμαι ο ομιλητής στην αποψινή εκδήλωση, ύστερα από κάποιο σοβαρό προβληματισμό, διερωτήθηκα, κάτω από τον ευρύ αυτό ορισμό της παιδείας, ποιο είναι το κρίσιμο θέμα στην κοινωνία της Πάφου, που επηρεάζει την παιδεία και την αγωγή των μελών της, σήμερα; Και η απάντηση ήλθε αβίαστα: Η διαφθορά στα ανώτατα στρώματα της κοινωνίας μας και η, ως εκ τούτου, επελθούσα απαξίωση των θεσμών. Η παιδεία μας, αναπόφευκτα, επηρεάζεται από αυτή την κατάσταση. Νέοι και μεγάλοι παίρνουν έμπρακτα μιαν αγωγή από την επικρατούσα γύρω μας ατμόσφαιρα. Θα μπορούσε να πει κάτι, σ’αυτό, η μνήμη των Τριών Ιεραρχών;
Ο χρόνος μιας ομιλίας δεν μου επέτρεπε να ασχοληθώ με τις απόψεις και των τριών μεγάλων διδασκάλων στο θέμα. Επέλεξα να ασχοληθώ με τις σχετικές θέσεις του Μ.Βασιλείου, τις οποίες και στέγασα κάτω από τον τίτλο που δόθηκε στην πρόσκληση: «Ο Μ.Βασίλειος προς τους Παφίους του 2015». Η διδασκαλία και οι θέσεις του Μ.Βασιλείου στο θέμα αυτό δεν βρίσκονται, ασφαλώς, σε μια συστηματική πραγματεία του. Είναι κατάσπαρτες σ’όλο το έργο του, από το οποίο και αντλώ τις σχετικές αναφορές.
Έχοντας υπόψη μου ότι το ακροατήριο, εσείς, προέρχεστε κυρίως από τον εκπαιδευτικό κόσμο, κράτησα πολλές αναφορές του μεγάλου πατρός χωρίς μετάφραση, όπως τις είπε εκείνος, για να μην μειώσω το κάλλος τους, αφού είμαι σίγουρος ότι είναι κατανοητές σε σας.
Ο άνθρωπος ως πνευματικό ον παραμένει, βασικά, από την αρχή της δημιουργίας του, ο ίδιος. Τα ίδια θεμελιώδη ερωτήματα που απασχολούσαν τους προ Χριστού ανθρώπους, αλλά και τους ανθρώπους της εποχής τού Μ.Βασιλείου, απασχολούν και τον σημερινό άνθρωπο. Το πόθεν έρχεται, πού πηγαίνει, ποιος είναι ο τελικός προορισμός του, γιατί υπάρχει η αδικία, το κακό, ο θάνατος και άλλα. Ίδια και τα πάθη, οι αδυναμίες και τα ελαττώματα των ανθρώπων˙ και τότε και σήμερα. Ποιμένας της Εκκλησίας σε μια δύσκολη, όπως είναι και η δική μας εποχή, ο Μ.Βασίλειος βρέθηκε αντιμέτωπος με περιπτώσεις παρόμοιες με τις δικές μας.
Ο τέταρτος αιώνας συνιστούσε μιαν περίοδο κοσμογονικών εξελίξεων. Στην περίοδο αυτή σημειώθηκε είσοδος σ’ένα νέο κόσμο, λόγω της κατάρρευσης της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και της στροφής σε μια νέα πολιτική κονίστρα, την Ανατολή. Υπήρξαν έντονες πνευματικές ανησυχίες λόγω και των δογματικών διενέξεων, αποπροσανατολισμός λόγω των αιρέσεων, αστάθεια πολιτική και κοινωνική.
Υπήρξαν και τότε άρχοντες ανάξιοι της θέσης τους, εκτρεπόμενοι σε άδικο πλουτισμό, που περιφρονούσαν την αρετή και τον θείο νόμο. Υπήρχαν και τότε νεοφανείς πλούσιοι, που ξέχασαν από πού ξεκίνησαν και πώς πλούτισαν και που δεν δίσταζαν με κάθε τρόπο, με παραχαράξεις κανονισμών και δωροδοκίες, και των εκκλησιών τις περιουσίες να καταληστεύουν αλλά και τον λαό να αδικούν, έχοντας ως μοναδικό στόχο τους την περαιτέρω συσσώρευση της ύλης. Υπήρχε και τότε φτώχεια και ανέχεια σε μεγάλο μέρος του λαού που άφηνε ασυγκίνητους τους πλουσίους.
Σε μιαν τέτοια εποχή δρα ο Μ.Βασίλειος. Πρωτοπόρος ιεράρχης και φωτισμένος ιδεολόγος καταφέρνει να δώσει σωστικές απαντήσεις στους ανθρώπους, να τους υποδείξει «οδούς σωτηρίας» μέσα από τα φοβερά αδιέξοδά των καιρών και να τους καθοδηγήσει στο πραγματικό νόημα της ζωής.
Εκθέτει στο έργο του τις ευαγγελικές αρχές για μιαν ευνομούμενη κοινωνία και καθορίζει τις απαιτήσεις μιας τέτοιας κοινωνίας από τους άρχοντες και τα μέλη της. Ταυτόχρονα, ελέγχει δριμύτατα όσους, για τον έναν ή τον άλλο λόγο παρεκτρέπονται, ή αστοχούν στην εκπλήρωση των όσων απαιτεί η θέση τους και δίνει σαλπίσματα για ανάνηψη από τον λήθαργο και ανάληψη των καλών. Παρακολουθώντας τον είναι σαν να τον ακούμε να μιλά σ’εμάς για τη σημερινή κοινωνία της μικρής μας πόλης.
Διαβάστε όλη την ομιλία εδώ...
