Δημοσιεύτηκε: Μάρτιος 07. 2014 22:57
Μακαριώτατοι καί τιμιώτατοι ἐν Χριστῷ Ἀδελφοί, Προκαθήμενοι τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν μετά τῶν τιμίων συνοδῶν ὑμῶν,
Ὡς εὗ παρέστητε ἐν ταῖς αὐλαῖς τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, τοῦ μαρτυρικοῦ καί ἱστορικοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τοῦ ταπεινοῦ τούτου διακόνου τῆς ἐν Χριστῷ ἑνότητος πάντων ἡμῶν. Ἀπό μέσης καρδίας εὐχαριστοῦμεν ὑμῖν διά τόν κόπον τῆς ἀγάπης, ἥτις ἔφερεν ὑμᾶς ἐνταῦθα εἰς πρόθυμον ἀνταπόκρισιν εἰς τήν πρόσκλησιν ἡμῶν.
Δόξαν καί αἶνον ἀναπέμπομεν τῷ ἐν Τριάδι προσκυνητῷ Θεῷ ἡμῶν, ὅτι ἠξίωσεν ἡμᾶς, ἵνα καί πάλιν συνέλθωμεν ἐπί τό αὐτό εἰς μίαν εἰσέτι Σύναξιν ἡμῶν, τῶν ἐμπεπιστευμένων ὑπό τῆς χάριτος καί τοῦ ἐλέους Αὐτοῦ τήν εὐθύνην τῆς ἡγεσίας τῶν κατά τόπους αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, πέμπτην κατά σειράν, ἀφ᾿ οὗ ἤρξατο τό εὐλογημένον τοῦτο ἔθος ἐν ἔτει 1992, ὀλίγον μετά τήν εἰς τόν Θρόνον τῆς τοῦ Κωνσταντίνου Πόλεως ἀνάρρησιν τῆς ἡμετέρας Μετριότητος.
«Ἰδού δή τί καλόν ἤ τί τερπνόν ἀλλ᾿ ἤ τό κατοικεῖν ἀδελφούς ἐπί τό αὐτό», ἀναφωνοῦμεν καί ἡμεῖς μετά τοῦ ἱεροῦ Ψαλμῳδοῦ. Ἡ καρδία ἡμῶν πεπλήρωται χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως ὑποδεχομένη ὑμᾶς καί περιπτυσσομένη ἕνα ἕκαστον ἐξ ὑμῶν ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ, ἐν τιμῇ βαθείᾳ καί ἐν προσδοκίαις αἰσίαις ἐκ τῆς συναντήσεως ἡμῶν.
Ὄντως μέγα, εὐλογημένον καί, θά ἐλέγομεν, ἱστορικόν τό γεγονός τῆς συναντήσεως ἡμῶν! Ἡ πνοή τοῦ Παρακλήτου συνήγαγεν ἡμᾶς, καί τά ὄμματα τῶν τε ἐντός καί τῶν ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν ἐν ἀγωνίᾳ στρέφονται πρός τήν Σύναξιν ταύτην, ἐν ἀναμονῇ τοῦ λόγου οἰκοδομῆς καί παρακλήσεως, τοῦ ὁποίου τόσην ἀνάγκην ἔχει σήμερον ὁ ἄνθρωπος.
Τοῦτο αὐξάνει καί ἐπιτείνει τήν εὐθύνην ἡμῶν, καί καθιστᾶ ἐντονωτέραν τήν ἀνάγκην, ὅπως ἐκζητήσωμεν ἐν προσευχῇ θερμῇ τήν ἄνωθεν βοήθειαν εἰς τό προκείμενον ἡμῖν ἔργον, ἄνευ τῆς ὁποίας οὐδέν δυνάμεθα ποιεῖν (πρβλ. Ἰωάν. ιε΄ 5). Διό καί ἡμεῖς ταπεινῶς δεόμεθα τοῦ Δομήτορος τῆς Ἐκκλησίας Κυρίου, ὅπως εὐλογήσῃ πλουσίως τό ἔργον ἡμῶν καί κατευθύνῃ διά τοῦ Παρακλήτου τάς καρδίας, διανοίας καί ἀποφάσεις ἡμῶν εἰς ἐκπλήρωσιν τοῦ ἁγίου θελήματος Αὐτοῦ, σύσφιγξιν καί σφυρηλάτησιν τῆς ἑνότητος ἡμῶν καί δόξαν τοῦ Ἁγίου ἐν Τριάδι Θεοῦ.
Ἀναμιμνησκόμενοι τάς προηγηθείσας Συνάξεις τῶν Προκαθημένων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, αἵτινες ἅπασαι, χάριτι θείᾳ, ἐστέφθησαν ὑπό πλήρους ἐπιτυχίας, φέρομεν εἰς τήν μνήμην ἡμῶν ἐν εὐγνωμοσύνῃ τούς προαπελθόντας καί μακαρίᾳ ἤδη τῇ λήξει γενομένους ἐκ τῶν μετασχόντων εἰς τάς Συνάξεις ταύτας Προκαθημένους, τούς ἀοιδίμους Πατριάρχας Ἀλεξανδρείας Παρθένιον καί Πέτρον, Ἀντιοχείας Ἰγνάτιον, Ἱεροσολύμων Διόδωρον, Μόσχας Ἀλέξιον, Σερβίας Παῦλον, Ρουμανίας Θεόκτιστον, Βουλγαρίας Μάξιμον, καί Ἀρχιεπισκόπους Κύπρου Χρυσόστομον, Ἀθηνῶν Σεραφείμ καί Χριστόδουλον, Πολωνίας Βασίλειον καί Τσεχίας καί Σλοβακίας Δωρόθεον, ὧν ἡ συμβολή εἰς τήν ἐπιτυχίαν τῶν γενομένων Συνάξεων ὑπῆρξε τά μέγιστα ἐποικοδομητική καί ὑπόκειται καί ἡμῖν, καί δή καί τοῖς διαδόχοις αὐτῶν, ὑπόδειγμα πρός μίμησιν καί παρακαταθήκη πρός διαφύλαξιν. Εἴη αὐτῶν ἡ μνήμη αἰωνία!
Οἱ λόγοι οἱ ὁδηγήσαντες ἡμᾶς εἰς τήν πρωτοβουλίαν τῆς συγκλήσεως τῆς παρούσης Συνάξεως τυγχάνουν ἤδη γνωστοί εἰς ὑμᾶς ἐκ τοῦ προσκλητηρίου Γράμματος, τό ὁποῖον ἀπηυθύναμεν εἰς τήν ἀγάπην ὑμῶν. «Ἔξωθεν μάχαι˙ ἔσωθεν φόβοι», ἐγράφομεν ὑμῖν ἀπηχοῦντες τούς λόγους τοῦ Ἀποστόλου (Β΄ Κορ. ζ΄ 6). Ἡ Ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία, ἐν τῷ κόσμῳ παροικοῦσα, ὑφίσταται πάντοτε τούς κλυδωνισμούς τῶν ἱστορικῶν ἀναταράξεων, αἱ ὁποῖαι ἐνίοτε εἶναι πολύ ἰσχυραί. Κατά τούς κρισίμους καιρούς, τούς ὁποίους ἤδη διερχόμεθα, αἱ ἀναταράξεις αὗται εἶναι ἰδιαιτέρως αἰσθηταί εἰς τάς γεωγραφικάς περιοχάς, ὅπου ἐγεννήθη, ἠνδρώθη καί ἤκμασεν ἡ Χριστιανική Ἐκκλησία, εἰς τά παλαίφατα πρεσβυγενῆ Πατριαρχεῖα τῆς Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἔνθα ἡ βία, ἐν ὀνόματι πολλάκις τῆς θρησκείας, κυριαρχεῖ καί ἀπειλεῖ πάντας τούς εἰς Χριστόν πιστεύοντας ἀνεξαρτήτως ὁμολογιακῆς ταυτότητος.
Ἐν θλίψει καί ἀνησυχίᾳ πολλῇ παρακολουθοῦμεν διώξεις χριστιανῶν, καταστροφάς καί βεβηλώσεις ἱερῶν ναῶν, ἀπαγωγάς ἤ καί φόνους κληρικῶν καί μοναχῶν, ἀκόμη δέ καί ἀρχιερέων, ὡς οἱ πρό μακροῦ ἀπαχθέντες καί ἔκτοτε ἀγνοούμενοι Μητροπολῖται Χαλεπίου Παῦλος, τοῦ παλαιφάτου Πατριαρχείου Ἀντιοχείας, καί Yuhanna Ibrahim τῆς Συροϊακωβιτικῆς Ἐκκλησίας.
Ἐνώπιον τοῦ ἀπειλητικοῦ δι᾿ αὐτήν ταύτην τήν ὑπόστασιν τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν φαινομένου τούτου καλούμεθα νά ὑψώσωμεν τήν φωνήν τῆς διαμαρτυρίας ἡμῶν, ὄχι ὡς μεμονωμένα πρόσωπα ἤ Ἐκκλησίαι, ἀλλ᾿ ὡς ἡ ἡνωμένη μία ἀνά τήν οἰκουμένην Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία.
Ἀλλ᾿ ὁ διωγμός κατά τῆς εἰς Χριστόν πίστεως εἰς τήν ἐποχήν ἡμῶν δέν περιορίζεται εἰς τάς ὡς ἄνω μορφάς ἀπροκαλύπτων διώξεων. Μέγας εἶναι ἐπίσης, ὁ κίνδυνος, ὁ προερχόμενος ἐκ τῆς ραγδαίας ἐκκοσμικεύσεως τῶν ἄλλοτε χριστιανικῶν κοινωνιῶν, ἔνθα ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ τίθεται εἰς τό περιθώριον τοῦ δημοσίου βίου, καί θεμελιώδεις πνευματικαί καί ἠθικαί ἀρχαί τοῦ Εὐαγγελίου ἐξοβελίζονται ἀπό τήν ζωήν τῶν ἀνθρώπων.
Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, βεβαίως, οὐδέποτε ἐτάχθη ὑπέρ τῆς βιαίας ἐπιβολῆς τῶν εὐαγγελικῶν ἀρχῶν εἰς τούς ἀνθρώπους, τοποθετοῦσα τήν ἐλευθερίαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ὑπεράνω ἀντικειμενικῶν κανόνων καί ἀξιῶν. Δέν ἀνήκει εἰς τήν φύσιν καί τό ἦθος τῆς Ὀρθοδοξίας ὁ καταναγκασμός οἱασδήτινος μορφῆς. Τά τοῦ ἠθικοῦ βίου τῶν ἀνθρώπων ἀντιμετωπίζονται ὑπό τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὡς προσωπικά θέματα ἑνός ἑκάστου διευθετούμενα διά τῆς προσωπικῆς σχέσεως ἑκάστου τῶν πιστῶν ἐν ἐλευθερίᾳ μετά τοῦ πνευματικοῦ αὐτοῦ πατρός, καί ὄχι διά τῆς σπάθης τοῦ νόμου. Ἀλλά τοῦτο οὐδόλως ἀφαιρεῖ ἀπό τήν Ἐκκλησίαν τό καθῆκον νά προβάλλῃ τάς εὐαγγελικάς ἀρχάς εἰς τόν σύγχρονον κόσμον, ἔστω καί ἐάν αὗται ἔρχωνται ἐνίοτε εἰς σύγκρουσιν πρός τάς κρατούσας ἀντιλήψεις.
Ἡ Ἁγία ἡμῶν Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία χαρακτηρίζεται ἐκ τῆς προσηλώσεως αὐτῆς εἰς τάς παραδόσεις τοῦ παρελθόντος, καί τοῦτο ὀφείλει νά πράττῃ πάντοτε, διότι «Ἰησοῦς Χριστός χθές καί σήμερον ὁ αὐτός καί εἰς τούς αἰῶνας» (Ἑβρ. ιγ΄ 8). Ἀλλ᾿ ἡ ἱστορία κινεῖται, καί ἡ Ἐκκλησία ὀφείλει νά ἐνωτίζεται τούς προβληματισμούς τοῦ ἀνθρώπου κάθε ἐποχῆς. Παραδοσιακή Ἐκκλησία δέν σημαίνει ἀπολιθωμένη Ἐκκλησία, ἀδιάφορος εἰς τάς ἑκάστοτε προκλήσεις τῆς ἱστορίας. Καί αἱ προκλήσεις αὐταί εἶναι ἰδιαιτέρως ἔντονοι εἰς τάς ἡμέρας ἡμῶν, καί ὀφείλομεν νά τάς προσέξωμεν.
Μία ἐξ αὐτῶν προέρχεται ἀπό τήν ραγδαίαν ἀνάπτυξιν τῆς τεχνολογίας καί τῆς ἐπ᾿ αὐτῆς στηριζομένης παγκοσμιοποιήσεως. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὑπῆρξε πάντοτε οἰκουμενική εἰς τήν νοοτροπίαν καί τήν δομήν αὐτῆς. Ἀποστολή της ἦτο πάντοτε νά προσεγγίσῃ καί περιλάβῃ εἰς τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ «πάντα τά ἔθνη», ἀνεξαρτήτως φυλῆς, χρώματος ἤ ἄλλων φυσικῶν ἰδιοτήτων. Ἀλλ᾿ ἡ οἰκουμενική αὕτη προσέγγισις ἐγένετο πάντοτε ὑπό τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μετά σεβασμοῦ πρός τήν ἰδιαιτερότητα ἑκάστου λαοῦ, τήν νοοτροπίαν καί τάς παραδόσεις του.
Ἡ τεχνολογία σήμερον ἑνώνει τούς λαούς, καί τοῦτο ἔχει ἀναμφιβόλως εὐεργετικάς συνεπείας εἰς τήν διάδοσιν τῆς γνώσεως καί τῆς πληροφορίας. Ἀποτελεῖ ὅμως συγχρόνως δίαυλον μεταδόσεως καί ἐμμέσως ἐπιβολῆς συγκεκριμένων πολιτισμικῶν προτύπων, τά ὁποῖα δέν συνᾴδουν πάντοτε πρός τάς ἰδιαιτέρας παραδόσεις τῶν λαῶν. Ἡ χρῆσις τῆς τεχνολογίας δέν πρέπει νά γίνηται ἀδιακρίτως καί ἄνευ ἐπιγνώσεως τῶν κινδύνων, τούς ὁποίους συνεπάγεται. Ἡ Ἐκκλησία ὀφείλει νά ἐπαγρυπνῇ ὡς πρός τό θέμα τοῦτο.
Συναφές πρός τοῦτο εἶναι καί τό θέμα τῆς, ἐν πολλοῖς τῇ βοηθείᾳ καί τῆς τεχνολογίας, ραγδαίας ἀναπτύξεως τῶν ἐπιστημονικῶν ἐπιτευγμάτων, ἰδίᾳ εἰς τόν χῶρον τῆς βιοτεχνολογίας. Αἱ δυνατότητες τῆς συγχρόνου ἐπιστήμης ἐξικνοῦνται μέχρι παρεμβάσεων εἰς τά ἐνδότατα τῆς φύσεως καί εἰς γενετικάς τροποποιήσεις δυναμένας νά ὁδηγήσουν εἰς θεραπείας ἀσθενειῶν, δημιουργοῦσαι ὅμως σοβαρά ἠθικά προβλήματα, ἐπί τῶν ὁποίων ἡ Ἐκκλησία δύναται καί ὑποχρεοῦται νά ἔχῃ λόγον.
Ὀφείλομεν νά ὁμολογήσωμεν ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν ἔχει ἐπιδείξει τήν δέουσαν εὐαισθησίαν ὡς πρός τό θέμα τοῦτο. Κατά τήν προηγουμένην Σύναξιν ἡμῶν ἐν ἔτει 2008 ἀπεφασίσθη ἡ συγκρότησις Διορθοδόξου Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς, ἥτις καί, τῇ πρωτοβουλίᾳ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, συνῆλθεν ἐν Κρήτῃ εἰς πρώτην συνεδρίαν, ἀλλ᾿ ἡ ἀνταπόκρισις τῶν ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν δέν ὑπῆρξε τοιαύτη ὥστε νά ἐπιτρέψῃ τήν συνέχισιν τῆς προσπαθείας. Ἐλπίζομεν τοῦτο νά συμβῇ εἰς τό ἀμέσως προσεχές μέλλον ὥστε ἡ φωνή τῆς Ὀρθοδοξίας νά ἀκουσθῇ καί ἐπί ἑνός τόσον σημαντικοῦ θέματος.
Ἐνωτιζομένη τά τρέχοντα ὑπαρξιακά προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου ἡ Ὀρθοδοξία πρέπει νά συνεχίσῃ καί ἐκείνη τάς προσπαθείας αὐτῆς καί διά τήν προστασίαν τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος. Ὅτε τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, πρῶτον ἐξ ὅλου τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου, ἀνέδειξε τήν κρισιμότητα τοῦ θέματος τούτου, ἤδη ἐπί τοῦ μακαριστοῦ προκατόχου ἡμῶν Πατριάρχου Δημητρίου, ἐν ἔτει 1989, καί διά σειρᾶς διεθνῶν ἐπιστημονικῶν συμποσίων ὑπό τήν αἰγίδα ἡμῶν ἐσυνέχισε τήν προσπάθειαν ταύτην, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία παρέμεινεν ἐπί πολύ ἡ μόνη χριστιανική φωνή ἐπί τοῦ σοβαροῦ τούτου θέματος.
Σήμερον καί ἄλλαι χριστιανικαί ἐκκλησίαι καί ὁμολογίαι ἀποδίδουν τήν δέουσαν σημασίαν εἰς τό κρίσιμον τοῦτο ζήτημα, ἀλλ᾿ ἡ Ὀρθοδοξία παραμένει πάντοτε ἡ κατ᾿ ἐξοχήν ἁρμοδία, ὡς ἐκ τῆς λειτουργικῆς καί ἀσκητικῆς παραδόσεως αὐτῆς, διά νά συμβάλῃ εἰς τήν ἀντιμετώπισιν τῆς κρίσεως αὐτῆς, ἡ ὁποία, ὡς ἐκ τῆς πλεονεξίας καί τοῦ εὐδαιμονισμοῦ τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, ἀπειλεῖ μέ καταστροφήν τήν δημιουργίαν τοῦ Θεοῦ.
Τέλος, ἡ Ἁγιωτάτη ἡμῶν Ἐκκλησία ὀφείλει νά ἐνωτισθῇ μετά προσοχῆς καί συμπαθείας τά προβλήματα, τά ὁποῖα δημιουργεῖ διά τόν ἄνθρωπον ἡ οἰκονομική δομή τοῦ συγχρόνου κόσμου. Ὅλοι παριστάμεθα μάρτυρες τῶν ἀρνητικῶν συνεπειῶν διά τήν ἀξιοπρέπειαν καί τήν ἐπιβίωσιν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ὡς ἐκ τῶν οἰκονομικῶν κρίσεων, αἱ ὁποῖαι συνθλίβουν τόν ἄνθρωπον εἰς πολλάς περιοχάς τῆς γῆς καί μάλιστα εἰς χώρας ἐκ τῶν θεωρουμένων ὡς οἰκονομικῶς «ἀνεπτυγμένων». Ἀνεργία τῶν νέων, αὔξησις τοῦ ἀριθμοῦ τῶν πτωχῶν, ἀβεβαιότης διά τήν αὔριον, πάντα ταῦτα μαρτυροῦν ὅτι πολύ ἀπέχει ἡ σύγχρονος ἀνθρωπότης ἐκ τῆς ἐφαρμογῆς τῶν ἀρχῶν τοῦ Εὐαγγελίου, τοῦτο δέ οὐχί ἄνευ εὐθύνης καί ἡμῶν, οἵτινες ἐξαντλοῦντες πολλάκις τήν ποιμαντικήν μέριμναν ἡμῶν περί τά «πνευματικά» λησμονοῦμεν ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀνάγκην τροφῆς καί στοιχειωδῶν ὑλικῶν μέσων, διά νά ζήσῃ ἐν ἀξιοπρεπείᾳ, ὡς πρόσωπον - εἰκών Θεοῦ. Εἶναι ἀνάγκη νά ἀκουσθῇ ἡ φωνή τῆς Ὀρθοδοξίας καί ἐπί τῶν θεμάτων τούτων, διά νά καταδειχθῇ ὅτι ὄντως κατέχει τήν ἀλήθειαν καί παραμένει πιστή εἰς τάς ἀρχάς τοῦ Εὐαγγελίου.
Ἀλλά, διά νά συμβοῦν πάντα ταῦτα, πεφιλημένοι ἐν Κυρίῳ Ἀδελφοί, ἀπαιτεῖται μία ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ συνθήκη. Καί αὕτη εἶναι ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν καί ἡ δυνατότης νά ἀρθρώσῃ ἑνιαῖον λόγον πρός τόν σύγχρονον ἄνθρωπον. Τοῦτο πρέπει νά ἀπασχολήσῃ καί τήν παροῦσαν Σύναξιν ἡμῶν ὡς ἐμπεπιστευμένων τήν εὐθύνην τῆς ἑνότητος τῆς Ἁγιωτάτης ἡμῶν Ἐκκλησίας.
Ὡς γνωστόν, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία συνίσταται ἐξ αὐτοκεφάλων κατά τόπους Ἐκκλησιῶν, αἵτινες κινοῦνται ἐντός ὁρίων καθωρισμένων ὑπό τῶν Ἱερῶν Κανόνων καί τῶν χορηγησάντων τήν αὐτοκεφαλίαν Τόμων, ἔχουσαι τό δικαίωμα πλήρους αὐτοδιοικήσεως ἄνευ οἱασδήτινος ἔξωθεν ἐπεμβάσεως. Τό σύστημα τοῦτο, τό ὁποῖον ἐκληροδότησαν εἰς ἡμᾶς οἱ Πατέρες ἡμῶν, ἀποτελεῖ εὐλογίαν, τήν ὁποίαν δέον νά τηρήσωμεν ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ. Διά τοῦ συστήματος τούτου ἀποφεύγεται πᾶσα ἐκτροπή εἰς ξένας πρός τήν Ὀρθόδοξον ἐκκλησιολογίαν ἀντιλήψεις περί ἀσκήσεως παγκοσμίου ἐξουσίας ὑφ᾿ οἱασδήτινος κατά τόπον Ἐκκλησίας ἤ Προκαθημένου αὐτῆς. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀποτελεῖ κοινωνίαν αὐτοκεφάλων καί αὐτοδιοικουμένων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.
Ἀλλ᾿ εἰς τοῦτο τό σημεῖον ἀκριβῶς ὑπόκειται ἕν σοβαρόν ἐρώτημα. Πῶς καί διά ποίου τρόπου ἐκφράζεται ἡ κοινωνία τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν; Ἡ ἱστορική πεῖρα κατέδειξεν ὅτι πολλάκις αἱ αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι φέρονται ὡς αὐτάρκεις Ἐκκλησίαι, ὡσάν νά λέγουν πρός τάς λοιπάς Ἐκκλησίας «χρείαν σου οὐκ ἔχω» (Α΄ Κορ. 12, 21). Ἀντί νά ἐπιζητήσουν συνεργασίαν μετά τῶν ἄλλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἐπί θεμάτων ἀφορώντων εἰς σύνολον τήν Ὀρθοδοξίαν, ἐνεργοῦν αὐτοβούλως ἀναπτύσσουσαι διμερεῖς σχέσεις μετά τῶν ἐκτός τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐνίοτε μάλιστα μετά τινος πνεύματος ἀνταγωνισμοῦ. Ἄλλαι αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι διαφοροποιοῦν τήν στάσιν αὐτῶν ἔναντι τῶν μή Ὀρθοδόξων μή μετέχουσαι ἐνεργῶς εἰς πανορθοδόξως ἀποφασισθείσας ἐνεργείας.
Συμβαίνει μάλιστα προσφάτως καί πανορθοδόξως προσυνοδικῶς ληφθεῖσαι ἀποφάσεις νά μή τηρῶνται ὑπό τινων Ἐκκλησιῶν παρά τό ὅτι αὗται συνυπέγραψαν τάς ἀποφάσεις ταύτας. Τί δέ νά εἴπωμεν διά περιπτώσεις αὐτοβούλων ἀμφισβητήσεων κανονικῶν ὁρίων μεταξύ ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν, προκαλουσῶν παραπικασμούς καί ἐνίοτε διαταραχήν τῆς κοινωνίας αὐτῶν; Πάντα ταῦτα καθιστοῦν ἐμφανῆ τήν ἀνάγκην ἑνός ὀργάνου, θεσμικῶς ἤ μή κατοχυρουμένου, τό ὁποῖον νά ἐπιλύῃ τάς ἀνακυπτούσας διαφοράς καί τά δημιουργούμενα ἑκάστοτε προβλήματα, ὥστε νά μή ὁδηγώμεθα εἰς διαιρέσεις καί συγκρούσεις.
Ἐκ τούτων καταφαίνεται ἡ καιρία σπουδαιότης τῆς συνοδικότητος ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ. Ὁ συνοδικός θεσμός ἀπετέλεσεν ἐξ ἀρχῆς θεμελιώδη πτυχήν τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Πᾶσα διαφορά ἤ ἀμφισβήτησις τόσον εἰς θέματα πίστεως ὅσον καί κανονικῆς τάξεως ἐτίθετο ὑπό τήν κρίσιν τῆς Συνόδου. Χαρακτηριστικόν παράδειγμα ἡ στάσις τοῦ Μ. Βασιλείου ἔναντι τοῦ ζητήματος τοῦ ἀναβαπτισμοῦ τῶν αἱρετικῶν καί τῶν σχισματικῶν, περί τοῦ ὁποίου εἶχε παραλάβει τήν αὐστηράν παράδοσιν τῶν προκατόχων του ἐν Καππαδοκίᾳ: τό ζήτημα δέον νά κριθῇ ὑπό συνόδου ἐπισκόπων, οἵτινες καί δύνανται νά τροποποιήσουν τήν προγενεστέραν παράδοσιν (κανόνες 1 καί 47). Πᾶσαι αἱ διαφοραί μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν ἤ ἐκτός αὐτῶν ἐκρίνοντο τελεσιδίκως ὑπό Συνόδων, εἰς τάς ἀποφάσεις τῶν ὁποίων τελικῶς ὑπήκουον καί οἱ διαφωνοῦντες («Ἡ ψῆφος τῶν πλειόνων κρατείτω» Καν. 6 τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου).
Τό συνοδικόν τοῦτο σύστημα ἐτηρήθη καί τηρεῖται κατά τό μᾶλλον ἤ ἦττον εὐλαβῶς, ἐντός τῶν αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀπουσιάζει ὅμως ὁλοσχερῶς εἰς τάς μεταξύ αὐτῶν σχέσεις. Τοῦτο ἀποτελεῖ πηγήν μειζόνων προβλημάτων. Τοῦτο δημιουργεῖ τήν εἰκόνα μιᾶς Ὀρθοδοξίας πολλῶν Ἐκκλησιῶν καί οὐχί μιᾶς Ἐκκλησίας. Τοῦτο οὐδόλως συνᾴδει πρός τήν Ὀρθόδοξον ἐκκλησιολογίαν˙ ἀποτελεῖ ἐκτροπήν ἐξ αὐτῆς καί πηγήν δεινῶν. Ὀφείλομεν νά ἐνισχύσωμεν τόν συνοδικόν θεσμόν καί πέραν τῶν ὁρίων ἑκάστης τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν. Ὀφείλομεν νά ἀναπτύξωμεν τήν συνείδησιν μιᾶς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, καί τοῦτο μόνον διά τῆς συνοδικότητος δύναται νά ἐπιτευχθῇ.
Πρό πεντηκονταετίας καί πλέον, ὅτε ὁ ἀοίδιμος ὁραματιστής Οἰκουμενικός Πατριάρχης Ἀθηναγόρας ἔκαμε τά πρῶτα βήματα, διά νά ἑνώσῃ τήν Ὀρθοδοξίαν, καθιερώθη ὁ θεσμός τῶν Πανορθοδόξων Διασκέψεων, ἀπό τάς ὁποίας προέκυψαν ἀποφάσεις κοιναί τῶν Ὀρθοδόξων ὡς πρός τά θέματα τά ἁπτόμενα τῶν σχέσεων μετά τῶν μή Ὀρθοδόξων. Αἱ ἀποφάσεις αὗται ἐθεωρήθησαν δεσμευτικαί δι᾿ ὅλας τάς Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας ἐνσωματωθεῖσαι, οἱονεί, εἰς τό «ἐσωτερικόν δίκαιον» ἑκάστης ἐξ αὐτῶν. Σήμερον αἱ ἀποφάσεις αὗται ἀμφισβητοῦνται ἤ καί βάλλονται ὅλως αὐθαιρέτως καί ἀντικανονικῶς ὑπό μερίδων ἐντός τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, αἱ ὁποῖαι μερίδες, δίκην οἰκουμενικῆς συνόδου, ἀμφισβητοῦν αὐτάς προκαλοῦσαι ἀναστάτωσιν εἰς τούς κόλπους τῶν πιστῶν. Ἀτυχῶς, τό φαινόμενον τοῦτο γίνεται ἀνεκτόν καί ὑπό τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀρχῶν Ἐκκλησιῶν τινων μέ ἀπροβλέπτους συνεπείας διά τήν ἑνότητα τοῦ ποιμνίου των. Ἀλλά αἱ συνοδικαί ἀποφάσεις δέον νά εἶναι σεβασταί ὑπό πάντων, διότι μόνον τοιουτοτρόπως θά διατηρηθῇ ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας.
Ἀλλ᾿ αἱ Πανορθόδοξοι Διασκέψεις δέν ἐξήντλησαν εἰς ἑαυτάς τήν προσπάθειαν ἑνώσεως τῆς Ὀρθοδοξίας. Λίαν ἐνωρίς ἐκρίθη ὑπ᾿ αὐτῶν ὡς ἀπολύτως ἀναγκαία ἡ συγκρότησις τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, καί τοῦτο ἐξηγγέλθη ἐπισήμως πρός πάντα τόν χριστιανικόν κόσμον καί ἤρξατο ἡ προπαρασκευή τοῦ μεγάλου καί ἱστορικοῦ τούτου γεγονότος. Ἡ θεματολογία τῆς Συνόδου περιωρίσθη τελικῶς εἰς δέκα θέματα, ἐκ τῶν ὁποίων τά ὀκτώ ἔχουν ἤδη ὁλοκληρώσει τό στάδιον τῆς προπαρασκευῆς καί κεῖνται ἐνώπιον ἡμῶν πρός κρίσιν ὑπό τῆς μελλούσης Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου.
Τά ὑπολειφθέντα δύο θέματα, ἤτοι τοῦ τρόπου ἀνακηρύξεως Ἐκκλησίας τινος ὡς αὐτοκεφάλου καί τῆς σειρᾶς μνημονεύσεως τῶν Ἐκκλησιῶν εἰς τά ἱερά Δίπτυχα προσέκρουσαν εἰς σοβαράς δυσκολίας κατά τήν προπαρασκευήν αὐτῶν, διό καί προεκρίθη ὑπό τῆς πλειονότητος τῶν ἀδελφῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὅπως μή ἀποτελέσωσιν ἐμπόδιον εἰς τήν σύγκλησιν τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου περιοριζομένης εἰς τά ἤδη προπαρασκευασθέντα θέματα (ἑνός ἐξ αὐτῶν, τοῦ περί ἀνακηρύξεως Ἐκκλησίας τινός ὡς αὐτονόμου, χρήζοντος εἰσέτι ἐγκρίσεως ὑπό Προσυνοδικῆς Πανορθοδόξου Διασκέψεως).
Ἀλλά καί τά ἤδη προετοιμασθέντα πανορθοδόξως θέματα περιλαμβάνουν μεταξύ αὐτῶν καί τινα, τά ὁποῖα χρήζουν ποιᾶς τινος ἀναθεωρήσεως καί ἐκσυγχρονισμοῦ ὡς διατυπωθέντα καί συμφωνηθέντα εἰς ἐποχήν παλαιοτέραν, ὅτε ἴσχυον διάφοροι συνθῆκαι καί προϋποθέσεις.
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο της ομιλίας εδώ...
