Η Αγία μας εκκλησία τιμά, στις 10 Απριλίου, τη μνήμη των αγίων Τερεντίου, Αφρικανού, Μαξίμου, Πομπηίου και ετέρων 36 μαρτύρων, των μαρτύρων Αλεξάνδρου, Επαμεινώνδου, Μιλτιάδου και των συν αυτοίς. Του Ιερομάρτυρος Γρηγορίου, πατριάρχου Κων/πόλεως του Ε΄, απαγχονισθέντος υπό των Τούρκων το 1821. Των Μαρτύρων Ιακώβου πρεσβυτέρου και Αζά διακόνου, Μακαρίου, Θεοδώρου του «μακαρίου», και Ζήνωνος. Του Νεομάρτυρος Δήμου αλιέως, του εν Σμύρνη (†1763) και της Προφήτιδος Ολδάς.
Ο άγιος Ιερομάρτυρας Γρηγόριος γεννήθηκε στη Δημητσάνα της Αρκαδίας Μετέβη στη Σμύρνη, κοντά στο θείο του, τον εκκλησιάρχη Μελέτιο, όπου παρακολούθησε μαθήματα στην Ευαγγελική σχολή. Εν συνεχεία πήρε μαθήματα φιλοσοφικής στην Πάτμο. Ο πόθος του όμως για την μοναχική ζωή τον οδήγησε στη Μονή Στροφάδων, όπου εκάρη μοναχός και μυήθηκε στη μοναχική άσκηση. Στη συνέχεια τον κάλεσε ο Μητροπολίτης Σμύρνης Προκόπιος και τον χειροτόνησε αρχιδιάκονό του. Ως πρεσβύτερος ο Γρηγόριος επέστρεψε στη Δημητσάνα. Αργότερα, στις 19 Αυγούστου 1785 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως και Oικουμενικός Πατριάρχης.
Στον πατριαρχικό θρόνο παρέμεινε μέχρι το Δεκέμβριο του 1798 οπότε καθαιρέθηκε από την Πύλη, διότι θεωρήθηκε ανίκανος να διατηρήσει την υποταγή των χριστιανικών λαών κάτω από τον τουρκικό ζυγό και εξορίστηκε στο Άγιο Όρος.
Το 1818 κλήθηκε για τρίτη φορά στον Οικουμενικό θρόνο όπου παρέμεινε μέχρι τις 10 Απριλίου 1821 ημέρα του Πάσχα, οπότε οι Οθωμανοί τον κρέμασαν στην Πύλη του Πατριαρχείου.
Στις 10 Απριλίου 1921 διακηρύχθηκε η αγιότητά του και κατετάγη στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, από την Ι. Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Το ιερό λείψανό του βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών.
Ο Άγιος Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ σφράγισε με το μαρτύριο την ποιμαντική του πορεία υπέρ του γένους των ρωμιών. Παραμένει ακλόνητο ιστορικό παράδειγμα για τους επίγονους επισκόπους της αγίας μας Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Επιμέλεια: Ε.Μ.Γρ.