Δημοσιεύτηκε: Μάρτιος 02. 2012 11:01
Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου και η Εκκλησιαστική Επιτροπή του Ιερού Ναού Παναγίας Φανερωμένης στη Λευκωσία συνδιοργανώνουν έκθεση με τίτλο "Η ΚΥΡΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ. Η ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ ΚΑΙ ΤΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΤΗΣ". Τα σημαντικά αυτά κειμήλια εκτίθενται για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό.
Τα εγκαίνια της έκθεσης τέλεσε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. κ. Χρυσόστομος στις 22 Μαρτίου 2012, και ώρα 7.30 μ.μ. Η έκθεση πραγματοποιείται στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, στην Φανερωμένη, και θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2012.
Ώρες Λειτουργίας: Δευτέρα – Κυριακή 10:00 – 19:00
Πληροφορίες: 800 00 800
**************************************************************
Η έκθεση και η συνοδευτική έκδοση επιχειρεί να παρουσιάσει διαχρονικά την ιστορία και την προσφορά του ναού της Παναγίας Φανερωμένης στην εντός των τειχών πόλη της Λευκωσίας και στον τόπο εν γένει.
Αντικείμενα που θα παρουσιαστούν στην Έκθεση
Στην Έκθεση θα παρουσιαστούν φορητές εικόνες από τον 12ο έως και τον 20ό αιώνα, μεταβυζαντινά ξυλόγλυπτα, λιθανάγλυφα, χρυσοκεντήματα, έργα μεταλλοτεχνίας και χειρόγραφα. Φορητές εικόνες που προέρχονται από τη Φανερωμένη θα παραχωρήσει και το Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄.
Τα 100 και πλέον αντιπροσωπευτικά αντικείμενα θα παρουσιαστούν σε ξεχωριστές ενότητες και θα συνοδεύονται από εποπτικό υλικό και κείμενα. Οι ενότητες είναι: Το ιστορικό και η αρχιτεκτονική του ναού, άγιοι της Λευκωσίας, εικόνες με σκηνές από τη ζωή του Χριστού, εικόνες Παναγίας, εικόνες με μεμονωμένους αγίους, εικόνες με βίους αγίων, εικόνες και αντικείμενα από τους Αγίους Τόπους, άμφια και χρυσοκεντήματα, θρησκευτικά έργα των Ιωάννη Κισσονέργη, Αδαμάντιου Διαμαντή και Πολύβιου Κόλοκου, ενθύμια Δημήτρη Λιπέρτη.
Μεταξύ των αντικειμένων που θα εκτεθούν, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εικόνες της Παναγίας της Φανερωμένης (πιθανώς 12ος αιώνας), της Παναγίας Βλαχερνίτισσας (13ος αιώνας), η οποία φυλάσσεται σήμερα στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ στη Λευκωσία, του αγίου Γεωργίου με σκηνές του βίου του (13ος αιώνας), αναθηματική εικόνα με την οικογένεια του δραγομάνου Χατζηιωσήφ (18ος αι.), του αγίου Παύλου με σκηνές του βίου του (1789), δώρο του δραγομάνου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, κεντητός επιτάφιος δώρο του Αρχιμανδρίτου Κυπριανού (18ος αιώνας), άγιο Ποτήριο, άγιο Δισκάριο (1800) και σκεύος για την Πρόθεση, έργα του περίφημου χρυσοχόου Πολύβιου Κόλοκου (1926). Θα εκτεθούν επίσης η εικόνα του αγίου Φανουρίου που ανήκε στον εθνομάρτυρα Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό (1810-1821), η εικόνα της Κυριακής της Σαμαρείτιδος (19ος αι.), έργο του ζωγράφου Χριστοδούλου και η εικόνα με την απεικόνιση του Ι΄ Εωθινού «Τιβεριάδος Θάλασσα».
Παράλληλες εκδηλώσεις
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν παράλληλες εκδηλώσεις, όπως επιστημονική ημερίδα, ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και μουσικές εκδηλώσεις με τη χορωδία του Ιερού Ναού Παναγίας Φανερωμένης.
Ιστορικό ναού Παναγίας Φανερωμένης
Ο ναός της Φανερωμένης βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της παλιάς πόλης της Λευκωσίας. Είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος ορθόδοξος ναός στην εντός των τειχών Λευκωσία. Στο χώρο που είναι κτισμένος ο ναός υπήρχε στα μεσαιωνικά χρόνια ορθόδοξο γυναικείο μοναστήρι. Το μοναστήρι φαίνεται ότι διαλύθηκε μετά την κατάληψη της Λευκωσίας από τους Τούρκους το 1571 και ο ναός του μετατράπηκε σε ενοριακό. Η παράδοση αναφέρει ότι οι Τούρκοι επιχείρησαν να μετατρέψουν το ναό σε τζαμί. Εγκατέλειψαν όμως την προσπάθειά τους, γιατί οι ιμάμηδες που τοποθετούνταν πέθαιναν σε σύντομο χρονικό διάστημα από την ανάληψη των καθηκόντων τους. Μια δεύτερη προσπάθεια μετατροπής του ναού σε τζαμί επιχειρήθηκε από τον Τούρκο Διοικητή της Κύπρου Κουτσιούκ Μεχμέτ Πασά το 1821, την οποία εμπόδισε με θαυματουργή επέμβαση η Θεοτόκος.
Ο προηγούμενος ναός κτίστηκε το 1715, όπως αναφέρει μαρμάρινη κτητορική επιγραφή. Ο λόγιος Αρχιμανδρίτης Κυπριανός (18ος αιώνας) περιλαμβάνει τη Φανερωμένη ανάμεσα στις εννέα ορθόδοξες εκκλησίες της Λευκωσίας και την θεωρεί «αρχαίαν και παλαιοτάτην». Με τη σημερινή μορφή της κτίστηκε το 1872-73. Ο ναός ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο, και έχει επιδράσεις από τη δυτική αρχιτεκτονική.
Μαυσωλείο Εθνομαρτύρων
Στον αύλειο χώρο του ναού κατασκευάστηκε καλλιμάρμαρο μαυσωλείο στο οποίο φυλάσσονται τα λείψανα των κληρικών και λαϊκών που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους το 1821, καθώς και του εθνομάρτυρα Επισκόπου Μαρεώτιδος Διονυσίου Κυκκώτου, ο οποίος είχε υπηρετήσει και στο ναό της Φανερωμένης.
Βιβλιοθήκη Φανερωμένης
Το 1933 ιδρύθηκε στη Λευκωσία η Βιβλιοθήκη Φανερωμένης που συντηρείται μέχρι σήμερα με δαπάνες του Ιερού Ναού Φανερωμένης. Η Βιβλιοθήκη περιέχει πολλά συγγράμματα, σπάνιες συλλογές και βιβλία που φτάνουν γύρω στις είκοσι χιλιάδες τόμους. Τα βιβλία της Βιβλιοθήκης με απόφαση του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α\' μεταφέρθηκαν και βρίσκονται σήμερα στη Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ στη Λευκωσία.
Λευκωσία, 12 Μαρτίου 2012.
***********************************************
Χαιρετισμός
από τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου κ. κ. Χρυσόστομο.
Με αισθήματα ιδιαίτερης χαράς και συγκίνησης εγκαινιάζουμε απόψε την εξαιρετική αυτή έκθεση των ιερών κειμηλίων τού ιστορικού ναού τής Πρωτεύουσας, τής Παναγίας τής Φανερωμένης.
Κατ’ αρχάς αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια τόσο προς την Εκκλησιαστική Επιτροπή όσο και προς όλους εκείνους οι οποίοι συνέβαλαν στη δημιουργία και την παρουσίαση τής λαμπρής αυτής έκθεσης.
Έπαινος και ευχαριστίες αξίζουν στον Πρόεδρο κύριο Γιάννη Κυπρή και στα Μέλη του Δ.Σ. του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου, για το πνεύμα της συνεργασίας που επέδειξαν και για την καθοριστική συμβολή τους τόσο στο θέμα τής παρουσίασης τής παρούσας έκθεσης όσο και στην εκτύπωση τού βιβλίου που φέρει τον τίτλο:
«Η Κυρά της Λευκωσίας. Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της».
Έπαινος θερμός, επίσης, αξίζει και προς τους εμπνευστές τής δημιουργίας των ιερών αυτών κειμηλίων, που είναι συνδεδεμένα με τη θρησκευτική ζωή και με την πνευματική πορεία τού λαού μας και τα οποία οδηγούν τον πιστό πιο κοντά στον Τριαδικό Θεό.
Οι δημιουργοί των ιερών αυτών καλλιτεχνημάτων, είμαστε βέβαιοι, ότι είχαν σαφή επίγνωση τής υψηλής και ιστορικής τους αποστολής, καθώς και της διαχρονικής και διδακτικής αξίας τής τέχνης τους. Γι’ αυτό και ήθελαν να προσφέρουν, μέσω των έργων τους, όχι μόνο την καλλιτεχνική τους έκφραση, η οποία όντως είναι εκπληκτική και διαποτισμένη από την έννοια τού κάλλους και τού μέτρου, αλλά προ παντός, και κυρίως, να βοηθήσουν τον πιστό να αίρεται, μέσω αυτής, στις αιθέριες πνευματικές σφαίρες τής λύτρωσης και τής θέωσης.
Όπως θα έχετε την ευκαιρία όλοι σας να διαπιστώσετε, η έκθεση αυτή είναι απόλυτα ταυτισμένη με την όλη διαχρονική διαδρομή τού ιερού και ιστορικού ναού τής Παναγίας τής Φανερωμένης και μάς παραπέμπει σε πτυχές που μάς γεμίζουν με θρησκευτική συγκίνηση, και εκκλησιαστική υπερηφάνεια.
Γι’ αυτό και καλούμαστε να προσεγγίσουμε την έκθεση με πνεύμα μαθητείας, κατάνυξης και θρησκευτικής ευλάβειας. Να την προσεγγίσουμε με τη σκέψη ότι όλα αυτά τα εκθέματα δεν είναι απλώς έργα τέχνης για θαυμασμό και κριτική αξιολόγηση αλλά είναι κειμήλια θρησκευτικής παιδαγωγίας, απότοκα τού σεβασμού, τής αγάπης των πιστών μας και τής θρησκευτικής ευλάβειας των δημιουργών τους. Να αφήσουμε να μιλήσει μέσα μας το δημιουργικό πνεύμα τής χριστιανικής τέχνης, η οποία κατά τη γνώμη μου αποτελεί την άλλη όψη της Βυζαντινής Υμνογραφίας. Είναι η τέχνη μέσω της οποίας επικοινωνείς με τον Κύριον «καθαρά τη καρδία» «αρρυπότοις χείλεσι» και «στεναγμοίς αλαλήτοις».
Στους χαλεπούς και δυσχειμέρους καιρούς που ζούμε, ας αφήσουμε τον πλούτο τής αγιολογικής αυτής καλλιτεχνίας, που η αγάπη των αρμοδίων μάς προσφέρει για γνώση και πνευματική μεταρσίωση, να μιλήσει στις ψυχές μας για να γευτούμε και το αισθητικό κάλλος των ιερών αυτών κειμηλίων, με το οποίο είναι διαποτισμένα, αλλά ταυτόχρονα και, κυρίως, το λυτρωτικό μέγεθος τής αγάπης τού Θεού. Να νοιώσουμε, μέσω των ιερών εκθεμάτων, την ηδύπνοη παρουσία τού Κυρίου, να βιώσουμε το θυσιαστικό του πνεύμα, να καλλιεργήσουμε ακόμη περισσότερο την πίστη μας προς Αυτόν, να αντλήσουμε ελπίδα απ’ Αυτόν και να γεμίσει η ψυχή μας με αισιοδοξία για το μέλλον.
Η έκθεση αυτή, αναμφίβολα, μάς γεμίζει με συγκίνηση και υπερηφάνεια! Αλλά η ψυχή μας κάθε φορά που έρχεται ενώπιον τού πνευματικού βυζαντινού μας πλούτου, άθελά της ανατρέχει και στους συλημένους μας θησαυρούς και στις πολιτιστικές μας πηγές που βρίσκονται στα κατεχόμενα και αναλογίζεται τι είχαμε, τι χάσαμε και τι μάς αρμόζει!
Γι’ αυτό και ως Εκκλησία Κύπρου καταβάλλουμε πολύ μεγάλες προσπάθειες για να βρούμε και να επαναφέρουμε στην κοιτίδα τους όλους τους κλεμμένους μας εκκλησιαστικούς θησαυρούς.
Απόψε με αισθήματα βαθύτατης χαράς και συγκίνησης Σάς αναφέρω ότι οι περίφημες τοιχογραφίες τού Αγίου Ευφημιανού (Αγίου Θεμωνιανού) τής κατεχόμενης Λύσης, οι οποίες ήταν στην κατοχή τού ιδρύματος Μενίλ, στο Χιούστον τού Τέξας, ευρίσκονται επί τέλους στην αγκαλιά τής Εκκλησίας μας. Ήδη διαμορφώσαμε ειδικό χώρο, όμοιο με εκείνο τού Αγίου Ευφημιανού, στο Βυζαντινό μας Μουσείο τού Πολιτιστικού Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, όπου τις τοποθετήσαμε και σε λίγες μέρες θα έχετε τη δυνατότητα να τις επισκεφθείτε και να βιώσετε με εθνικοθρησκευτική συγκίνηση και υπερηφάνεια το αισθητικό κάλλος, την αρμονία των χρωμάτων και των αναλογιών καθώς και το θεολογικό βάθος τού Βυζαντινού μας πολιτισμού. Είμαι βέβαιος ότι βλέποντας την αγιογραφία τής Πλατυτέρας των Ουρανών, με τον Χριστό επί του στήθους αυτής, και με χείρας ικέτιδας, υψωμένας προς τον Ουρανό, θα βιώσετε ακόμη περισσότερο τη φράση τού μελίρρυτου υμνωδού μας:
«Χαίρε κλίμαξ επουράνιε δι ής κατέβη ο Θεός,
χαίρε γέφυρα η μετάγουσα τους εκ γής προς Ουρανόν»
Προσευχόμεθα, ενθέρμως, στον Κύριο τής Δικαιοσύνης και τής Αγάπης να μάς αξιώσει να εκπληρώσουμε και τον επόμενο στόχο μας, που είναι η τοποθέτησή τους στον φυσικό τους χώρο, που είναι η εκκλησία τού Αγίου Ευφημιανού, στην κατεχόμενη Λύση.
Συγχαίροντας και πάλιν ολοθύμως τόσο την Εκκλησιαστική επιτροπή τού ιερού Ναού τής Παναγίας τής Φανερωμένης όσο και το Πολιτιστικό Ίδρυμα τής Τραπέζης Κύπρου, για την υπέροχη αυτή έκθεση των ιερών κειμηλίων και θησαυρών τής Φανερωμένης, Σάς καλώ όλους να χαρούμε και να βιώσουμε και το αισθητικό τους κάλλος και, προ παντός και κυρίως, τα διαχρονικά θρησκευτικά τους μηνύματα!
+ ο Κύπρου Χρυσόστομος
Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου,
22 Μαρτίου 2012.
