Δημοσιεύτηκε: Μάϊος 31. 2010 15:31 Ιστορικές και καλλιτεχνικές μαρτυρίες
της Λατινοκρατίας στην Κύπρο (1191-1571)
1 Ιουνίου – 30 Νοεμβρίου 2010
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ Α.Μ. ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ
κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Η βυζαντινή τέχνη στην Κύπρο υπήρξε ανέκαθεν μία τέχνη ζωντανή και λειτουργική, στην οποία αποτυπώθηκε η ιστορική πορεία των δύο χιλιάδων χρόνων Χριστιανισμού στη νήσο μας. Μέσα από τη μελέτη της, ξεδιπλώνεται όχι μόνο η πολυκύμαντη ιστορία του τόπου μας, αλλά διαγράφονται επίσης και οι σχέσεις της, ως και οι αναπόφευκτες αλληλεπιδράσεις της, με τους άλλους λαούς, με τους οποίους ήλθε σε επαφή.
Η παρούσα Έκθεση, η οποία διοργανώνεται στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, στη Λευκωσία, υπό τον τίτλο «Κύπρος και Ιταλία στην εποχή του Βυζαντίου», επ’ ευκαιρία και της επίσημης επίσκεψης του Πάπα Βενεδίκτου ΙΣΤ΄ στην Κύπρο (4-6 Ιουνίου 2010), είναι αφιερωμένη στα πενηντάχρονα της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960-2010). Όλα τα λατρευτικά αντικείμενα, που παρουσιάζονται στην Έκθεση και που προέρχονται από τις συλλογές του Βυζαντινού Μουσείου και της Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, από την Ιερά Μητρόπολη Μόρφου, το Μουσείο της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών και το ναό Αγίου Γεωργίου, στον Άγιο Δομέτιο, ως και από ιδιωτικές συλλογές, ανάγονται στην περίοδο της Λατινοκρατίας στην Κύπρο (1191-1571) και αναδεικνύουν πτυχές της πολυκύμαντης συμβίωσης του λαού μας με τους Λατίνους. Όπως έχει καταδείξει η επιστημονική έρευνα, οι σχέσεις αυτές οπωσδήποτε δεν υπήρξαν ειρηνικές, αφού οι ξένοι κατακτητές όχι μόνο υποδούλωσαν τη γη των προγόνων μας, αλλά και αγωνίστηκαν σκληρά να καθυποτάξουν την ελληνορθόδοξη θρησκευτική τους πίστη, χωρίς όμως επιτυχία.
Η Έκθεση, μέσα από τα έξοχα έργα τέχνης, που παρουσιάζει, μεταδίδει σε όλη την οικουμένη το πάντοτε επίκαιρο και διαχρονικά σπουδαίο μήνυμα, για το οποίο όλες οι κατά τόπους χριστιανικές Εκκλησίες, αλλά και όλες οι Θρησκείες, καλούνται να εργαστούν και να αγωνιστούν για την κατίσχυσή του. Το δικαίωμα, δηλαδή, κάθε ανθρώπου να είναι ελεύθερος και να απολαμβάνει όλων ανεξαίρετα των ανθρωπίνων του δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου ασφαλώς και του δικαιώματος της θρησκευτικής του ελευθερίας, για το οποίο και χύθηκε το αίμα των Κυπρίων μαρτύρων της Ορθόδοξης χριστιανικής μας πίστης.
Αυτό το μήνυμα φιλοδοξεί να μεταφέρει αυτή η Έκθεση στους επισκέπτες της. Αποτελεί, έτσι, αυτή στις μέρες μας μια συμβολή, ώστε σύντομα να επικρατήσουν και στο τουρκοκρατούμενο σήμερα βόρειο τμήμα της νήσου η ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και τούτο θα γίνει μόνο με την αποχώρηση όλων των τουρκικών στρατευμάτων εισβολής και των εποίκων από την Κύπρο και με την επιστροφή όλων των προσφύγων μας στα χωριά και στις πόλεις τους.
Θερμά συγχαίροντας το Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, αλλά και όλους γενικά, όσοι εργάστηκαν και κοπίασαν για τη διοργάνωση της Έκθεσης, ευχόμαστε κάθε επιτυχία σ’ αυτήν.
Ευχέτης προς Κύριον
+Ο Κύπρου Χρυσόστομος
Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου,
Μάϊος 2010.
Δελτίον Τύπου Έκθεσης
Διοργανωτές: Βυζαντινό Μουσείο Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ - Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού - Ιταλική πρεσβεία
Η έκθεση διοργανώνεται στα πλαίσια του Ιταλικού Πολιτιστικού μήνα με την ευκαιρία της επισκέψεως του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ στην Κύπρο 4-6 Ιουνίου 2010 και είναι αφιερωμένη στα πενηντάχροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960-2010). Τα εγκαίνια της έκθεσης τέλεσαν η Α.Ε. ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Δημήτρης Χριστόφιας και η Α. Μ. ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, κ.κ. Χρυσόστομος Β΄, την Τρίτη, 1η Ιουνίου 2010, στις 7:30 μ.μ. στην Αίθουσα Προσωρινών Εκθέσεων του Βυζαντινού Μουσείου του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄. Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυνε ο Πρόεδρος του Κ.Ο.Τ., κ. Αλέκος Ορουντιώτης και ο Πρέσβης της Ιταλίας, κ. Alfredo Bastianelli και το λιτό πρόγραμμα των εγκαινίων διάνθισε με βυζαντινούς ύμνους ο Χορός Ιεροψαλτών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου ”Ο άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός”. Ύστερα από τα εγκαίνια της έκθεσης έγινε ξενάγηση από το Διευθυντή του Βυζαντινού Μουσείου, δρα Ιωάννη Ηλιάδη.
Η έκθεση σκοπό έχει να φωτίσει μια σημαντική ιστορική περίοδο του τόπου ήταν στενά συνδεδεμένος με τη Δύση: τονίζονται ιδιαίτερα οι σχέσεις την Κύπρου με την Ιταλία, το Βατικανό και ευρύτερα το Ρωμαιοκαθολικό κόσμο της Ευρώπης, τις αλληλεπιδράσεις στην τέχνη που αναπτύχθηκαν κατά τους τέσσερις αιώνες της Λατινοκρατίας στην Κύπρο (Φραγκοκρατία 1191-1489 και Βενετοκρατία 1489-1571), παρουσιάζοντας τις ομοιότητες και τις κοινές αποδοχές. Στην Κύπρο της Λατινοκρατίας δύο διαφορετικοί κόσμοι, το Βυζάντιο και η Δύση, έζησαν μαζί και ο πολιτιστικός συγκρητισμός (acculturation) που αναπόφευκτα επήλθε, είναι κομμάτι του πλούτου που παρουσιάζει σήμερα ο τόπος μας και τον κάνει να ξεχωρίζει.
Μέσα από τα έργα της έκθεσης παρουσιάζονται οι τεχνοτροπικές και οι εικονογραφικές συγκλίσεις της βυζαντινής τέχνης της Κύπρου με τη μεσαιωνική τέχνη της δύσης (γοτθικός ρυθμός) μέχρι την Αναγέννηση που είχε ως αφετηρία τις πόλεις-κράτη της ιταλικής χερσονήσου. Δειλά στην αρχή και πιο έντονα αργότερα οι επιδράσεις από την Ιταλία κορυφώθηκαν κατά τη Βενετοκρατία (1489-1571) με την ανάπτυξη της κυπροαναγεννησιακής τεχνοτροπίας, μιας τεχνοτροπίας, που ξεχωρίζει για την ποιότητά της, τις σωματικές αναλογίες των εικονιζόμενων μορφών, τα χρώματα, την απόδοση ορθής προοπτικής και την εισαγωγή έντονα δυτικών στοιχείων, τα οποία συμβαδίζουν με εικονογραφικούς τύπους καθαρά βυζαντινούς.
Σε ενημερωτικούς πίνακες της έκθεσης παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις στην τέχνη, το μαρτύριο του Μαρκαντώνιου Βραγαδίνου, του τελευταίου Βενετού υπερασπιστή της Αμμοχώστου από τους Οθωμανούς, καθώς επίσης η αναρρίχηση στο θρόνο του Βατικανού του Κλήμη Η΄, ενός Πάπα κυπριακής καταγωγής. Εκτός από εικόνες η έκθεση παρουσιάζει νομίσματα, έργα μεταλλοτεχνίας και αργυρο-χρυσοχοΐας, έργα από ελεφαντοστό και μεσαιωνικής εγχάρακτης κεραμικής.
Στην έκθεση αυτή, που αναμένεται να επισκεφθεί ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣτ\', θα παρουσιαστούν μεταξύ άλλων εκθεμάτων η μεγάλων διαστάσεων (203 Χ 156 εκ.) εικόνα του αγίου Νικολάου της Στέγης του 13ου αιώνα που συντηρήθηκε τον περασμένο χρόνο στην Ιταλία και η ιδίων διαστάσεων εικόνα της Παναγίας ένθρονης με καρμηλίτες μοναχούς της ίδιας εποχής, τεχνικής, διαστάσεων και τεχνοτροπίας , της οποίας τη συντήρηση αναλαμβάνει με το πέρας της έκθεσης η Ιταλική κυβέρνηση στο κρατικό Ινστιτούτο Συντήρησης στη Ρώμη. Η εικόνα της ένθρονης Παναγίας είναι η μοναδική που φέρει επιγραφές στα λατινικά και δείχνει έμπρακτα την παρουσία των Λατίνων στο νησί μας. Σε ειδικό τμήμα της έκθεσης παρουσιάζονται σε πίνακες τα διάφορα στάδια της συντήρησης της εικόνας του αγίου Νικολάου της Στέγης που ετοιμάστηκαν από το κρατικό Ανώτατο Ινστιτούτο Συντήρησης και Αποκατάστασης της Ρώμης ειδικά για την έκθεση αυτή.
Δρ. Γιάννης Ηλιάδης
