Σύμφωνα με τον ιστορικό και χρονογράφο Λεόντιο Μαχαιρά, ο Επίκτητος ήταν ένας εκ των 300 Ορθοδόξων Χριστιανών στρατιωτών (Αλαμάνων) πού ήρθαν από την Παλαιστίνη στην Κύπρο το 1187 μετά Χριστό. Έζησε, ασκήτεψε, και πέθανε στην τοποθεσία του χωριού. Το χωριό αυτό καθ\' εαυτό δημιουργήθηκε μετά το 1200 μετά Χριστόν, σύμφωνα με το "Χωριά και Πόλεις" του ιστορικού Κληρίδη.
Ο Επίκτητος ήταν στην καταγωγή Έλληνας, εξ ου και το όνομά του, αλλά κατοικούσε στην Γερμανία και δούλευε σαν εργάτης. Μαζί με άλλους 300 Έλληνες Ορθόδοξους Χριστιανούς ταξίδευσαν από την μακρινή Γερμανία μέχρι την Ιερουσαλήμ κατά τη διάρκεια της δέυτερης Σταυροφορίας απο το 1147-1149 με σκοπόν την απελευθέρωση των Αγίων τόπων. Εξ αιτίας πολλών προβλημάτων η Σταυροφορία τελείωσε πριν φτάσει καν στην Παλαιστίνη, αλλά οι 300 Έλληνες στρατιώτες πήγαν εκεί για προσκύνημα, αφού πήραν μήνυμα πως οι Αγίοι τόποι ήταν κάτω από Ευρωπαϊκή διοίκηση. Μετά το προσκύνημα διασκορπίστηκαν για να ασκητέψουν κοντά στον Ιορδάνη ποταμό, όμως καταδιώχθηκαν από τους Λατίνους και τους Άραβες. Έτσι αποφάσισαν να καταφύγουν στην Κύπρο για να γλιτώσουν. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού το καράβι βυθίστηκε ανοικτά της Πάφου, αλλά κολυμπώντας βγήκαν όλοι σώοι στην Πάφο. Ξαναχωρίστηκαν και αφιέρωσαν τη ζωή τους στην ασκητική ζωή. Μερικοί πήγαν στα όρη, άλλοι σε σπήλαια, και άλλοι έσκαψαν τρύπες για καταφύγιον τους και μπήκαν μέσα.
Ο Λεόντιος Μαχαιράς, τότε χρονογράφος και ιστορικός, περιγράφει το συγκεκριμένο γεγονός στο "Χρονικό της Νήσου Κύπρου": <<\'Οταν οί Σαρακηνοί επήραν τήν γήν τής Επαγγελίας, τότε εβγήκαν οί πτωχοί Χριστιανοί απού εγλυτώσαν καί επήγαν όπου ηύραν καταφύγιν ήσαν αρχιεπισκόποι, επισκόποι, ιερείς, λαϊκοί καί επήγαν όπου φτάσαν καί ήρταν καί είς τήν περίφημον Κύπρον μία συντροφιά, όπου ήσαν τ\' (300) ονομάτοι, καί γροικώντα ότι Έλληνες εφεντεύγαν τόν τόπον, διά τόν φόβον επήγαν είς τό ένα μέρος καί είς τό άλλον καί έσκαψαν τήν γήν καί εμπήκαν μέσα καί επροσεύχονταν τώ Θεώ καί ήσαν δύο τρείς αντάμα, καί είχαν τινάν δουλευτήν απού τούς εδούλευγεν τό εχρειάζουνταν διά τήν ζωήν τούς καί εποθάναν είς τόν αυτόν νησίν, καί πολλοί εξ\' αυτών τούς εφανερώθησαν δι\' αγγέλου άλλοι διά τά θαυμαστά θαύματα>>. Ο Ιστορικός Μαχαιράς παραθέτει ακολούθως 67 ονόματα από τους 300 αυτούς αλαμάνους (στρατιώτες), ανάμεσά τους και ο Άγιος Επίκτητος.
Ο Άγιος Επίκτητος ο Θαυματουργός ταξίδεψε από την μακρινή Πάφο και έφτασε στον Πενταδάχτυλο, όπου και ασκήτεψε στην τοποθεσία Κάζα Πιφάνη που προφανώς επρόκειτο για τσιφλίκι κάποιου άρχοντα στην περιοχή. Στην περιοχή Κάζα Πιφάνη κτίστηκε μετέπειτα το χωριό Καζάφανι το οποίο ήταν μικτό χωριό και βρίσκεται περίπου στο μέσο της απόστασης από τον Άγιο Επίκτητο και Κυρήνειας.
<<Είς τήν Περιστερώναν τής Μεσαορίας ευρίσκεται ο Άγιος Αναστάσιος ό θαυματουργός είς την Ορμετίαν (Ορμήδια) ό Άγιος Κωνσταντίνος στρατιώτης ... καί προς τού Κάζα Πιφάνη ό Άγιος Επίκτητος. >>
Στην αρχή ο Άγιος παρέμεινε σε μια εντελώς απομονωμένη περιοχή. Στη συνέχεια βρήκε μια σπηλιά και εκεί δημιουργησε το ασκητήριον του. Ο αγώνας του ήταν πολυδιάστατος, δυναμικός, και διαρκές. Όπλα του, η προσευχή, η νηστεία, η μελέτη, και η άσκηση. Στόχος του είναι να καταπολεμήσει τις αδυναμίες και τα πάθη του, να καταπολεμήσει τον κατώτερο του εαυτό και να καταστεί ένας εκ των ακολουθητών της θέλησης του Θεού. Με αυτό τον τρόπο ζωής το αποτέλεσμα ήταν άμεσο. Το πνεύμα του και η καρδία του εφωτίστηκαν, και ο προσηλωμένος Επίκτητος κατάφερε αυτό που αγωνιζόταν. Κατάφερε να καταστεί ένας εκ των Αγίων του Θεού.
Το Απολυτίκιον του Αγίου Επικτήτου Θαυματουργού
<<Της ερήμου πολίτης και εν σώματι άγγελος και θαυματουργός ανεδείχθης Θεοφόρε, πατήρ ημών Επίκτητε. Νηστεία αγρυπνία, προσευχή, ουράνια χαρίσματα λαβών, θεραπεύεις τους νοσούντας και τας ψυχάς των πίστη προστρεχόντων Σοι. Δόξα τω δεδώκοτι Σοι ισχύ. Δόξα τω σε στεφανώσαντι. Δόξα τω ενεργούντι δια σου πάσιν ιάματα.>>
Εκκλησία Αγίου Επικτήτου
Μετά το θάνατο του Αγίου, το ιερό του σώμα τάφηκε μέσα στην σπηλιά όπου ασκήτεψε. Επίσης, το νέο-ιδρυθέν χωριό πήρε το όνομα Άγιος Επίκτητος προς τιμήν του Αγίου. Η σπηλιά μέσα στην οποία ασκήτεψε ο Άγιος Επίκτητος υπάρχει μέχρι και σήμερα σύμφωνα με μαρτυρίες Τουρκοκυπρίων και αποτέλεσε και την πρώτη εκκλησία του χωριού πριν κτιστεί πιο μεγάλη. Το σπήλαιο είναι σαν κατακόμβη ή υπόγειος νεκρικός θάλαμος, που κτίστηκε με το υπόγειο σκάλισμα του βράχου. Το ασκητήριον του Αγίου Επικτήτου είναι προσιτό μέσω μιας κυλινδρικής σκάλας. Στο τέλος της σκάλας στο πάτωμα του σπηλαίου υπήρχε μια πηγή που χρησιμοποιείτω από τον Άγιο Επίκτητο για ύδρευση καθώς επίσης και για διατήρηση μιας μικρής σοδειάς. Μέσα στη σπηλιά υπάρχει το πέτρινο κρεβάτι του Αγίου καθώς και μια πέτρα που μοιάζει με κεφάλι και χρησιμοποιόταν από τον Άγιο Επίκτητο σαν μαξιλάρι. Στη γωνιά βρίσκεται ο Τάφος του Αγίου Επικτήτου. Το σπήλαιο ανασκευάστηκε σε εκκλησία κατά τα τέλη του 12ου αιώνα μετά Χριστόν. Το 1856, σύμφωνα με το βιβλίο "Ιστορική Κύπρος" του Ρούπερτ Γκάννις, ("Historical Cyprus" of Rupert Gunnis,) η εικόνα του Αγίου Επικτήτου μεταφέρθηκε από το σπήλαιο-εκκλησία εις την εκκλησία που είχε χτισθεί πάνω από το σπήλαιο.
Η Κατεστραμμένη Εκκλησία του Αγίου Επικτήτου στο κατεχόμενο χωριό μας, έχει μετατραπεί σε μουσουλμανικό Τέμενος. Ο Σταυρός είναι κομμένος από τους βάρβαρους Τούρκους, τα παράθυρα ανοιχτά, και η όλη κατάσταση της εκκλησίας και του περιγύρου είναι χάλια. Αυτό θυμίζει σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο πως Τούρκοι βαρβάροι εν συνεχεία και συστηματικά, καταστρέφουν Ελληνικά πολιτιστικά μνημεία χωρίς ίχνος ντροπής, ή ενοχής για τις πράξεις τους.
Πηγή: http://www.kypros.org/Occupied_Cyprus/epiktitos/greek/history.htm
Περισσότερες πληροφορίες δείτε στην Ένωση Κοινοτήτων Επαρχίας Κερήνειας (πατήστε εδώ).